Czy kaszel i drapanie w gardle może być od klimatyzacji?

Pytanie nadesłane do redakcji

Ilekroć wejdę do samochodu z klimatyzacją, zaczynam kaszleć i drapie mnie gardło. Po skończonej jeździe wszystko wraca do normy. Czy klimatyzacja jest zdrowa?

Odpowiedź

Klimatyzacja niesie za sobą kilka potencjalnych zagrożeń zdrowotnych. Najpoważniejszym z nich są infekcje układu oddechowego wywołane przez znajdujące się w klimatyzacji bakterie lub grzyby. Przyczyną namnażania się bakterii jest nieprawidłowa konserwacja, zbyt rzadkie (lub wcale!) wymiany filtrów oczyszczających lub zbyt mała ich ilość.

Kolejnym zagrożeniem są zbyt gwałtowne wahania temperatur zwłaszcza przy korzystaniu z klimatyzacji w bardzo upalne dni, a w konsekwencji gwałtowny spadek odporności i podatność na infekcje wirusowe, czyli typowy mechanizm tzw. „przeziębienia”.

Biorąc jednak pod uwagę, że w obu opisanych wyżej przypadkach mamy do czynienia z infekcją dróg oddechowych, która nie ustąpi bezpośrednio po ustąpieniu czynnika sprawczego, czyli bezpośrednio po zakończonym korzystaniu z klimatyzacji, tylko średnio po ok. 8–10 dniach, odnosząc się do sytuacji opisanej w pytaniu musimy myśleć raczej o bezpośrednim wpływie zimna na nabłonek błony śluzowej oskrzeli, jej reaktywnym przekrwieniu i fizycznym podrażnieniu receptorów kaszlu w gardle i oskrzelach czego konsekwencją jest oczywiście kaszel. Mamy tu zatem do czynienia prawdopodobnie z relatywnie łagodną konsekwencją używania klimatyzacji. W takim jednak przypadku warto uwzględnić fakt, że taki mechanizm wywoływania kaszlu często prowadzi z czasem do odruchowego zwężenia światła oskrzeli i duszności, i że jest to jeden z mechanizmów wywoływania duszności w astmie wysiłkowej.

Zobacz także: Bronchospazm wywołany wysiłkiem, czyli astma wysiłkowa

Sam kaszel natomiast może występować jako kaszlowy wariant astmy zwany zespołem Corraro (sytuacja, w której astma objawia się jedynie suchym nieskutecznym kaszlem). Jeżeli więc oprócz kaszlu podczas używania klimatyzacji pojawia się duszność po wysiłku, spadek wydolności fizycznej lub przewlekające się okresy suchego męczącego kaszlu warto przeprowadzić pełną diagnostykę w kierunku astmy oskrzelowej.

Więcej na temat kaszlu astmatycznego:

• Kaszel astmatyczny – jak poznać, że przyczyną kaszlu jest astma?
• Objawy astmy: duszności, kaszel, świszczący oddech, uczucie ściskania w klatce piersiowej
• Czy poinfekcyjny kaszel może być oznaką początku astmy?

Kaszel jest odruchem obronnym, który ma chronić drogi oddechowe przed szkodliwymi czynnikami zarówno zewnętrznymi, jak i wewnątrzpochodnymi. Kaszel może być także wywołany świadomie. Odruch kaszlowy rozpoczyna się pobudzeniem receptorów kaszlu, które znajdują się głównie w nabłonku dróg oddechowych, ścianie oskrzeli i tkance płucnej, ale także w lokalizacjach innych niż płucne, tzn. w opłucnej ściennej, przeponie, przełyku, żołądku, osierdziu, a ponadto w błonie bębenkowej w uchu (stąd częste napady kaszlu w trakcie drażnienia tej błony np. patyczkiem kosmetycznym podczas czyszczenia ucha [tzw. odruch Arnolda]).

Czynniki pobudzające receptory kaszlu są wielorakie i można je podzielić na:

Pobudzone receptory kaszlowe przesyłają sygnał włóknami nerwowymi (zwanymi aferentnymi) do ośrodka kaszlu w rdzeniu przedłużonym, przesyłając sygnał także do kory mózgowej, co powoduje, że możemy świadomie do pewnego stopnia wpłynąć na charakter i nasilenie kaszlu lub wywołać go bez przyczyny. Z ośrodka kaszlu włóknami eferentnymi płyną sygnału do narządów wykonawczych, którymi są głownie krtań i mięśnie oddechowe i dochodzi do mniej lub bardziej gwałtownych napadów kaszlu.

Kaszel pojawia się w nieomal wszystkich chorobach układu oddechowego, ale także jest objawem chorób układu krążenia (wady serca, niewydolność serca), chorób przełyku, w którym również zlokalizowane są receptory kaszlu (refluks żołądkowo-przełykowy, uchyłki przełyku), występuje po niektórych lekach lub ma podłoże nerwicowe. Częstymi przyczynami przewlekłego (trwającego dłużej niż 8 tygodni) kaszlu są: palenie papierosów, ściekanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła (np. z powodu przewlekłego nieżytu nosa), astma, refluks żołądkowo-przełykowy. Za kaszel ostry (trwający do 3 tyg.) odpowiedzialne są głównie infekcje dróg oddechowych.