Półpasiec to zakaźna choroba wirusowa, wywołana przez wirus ospy wietrznej i półpaśca. Objawami półpaśca jest bolesna pęcherzykowa wysypka, zwykle zlokalizowana na tułowiu, po jednej stronie. Powikłaniem półpaśca jest neuralgia popółpaścowa, czyli uporczywy, przewlekły ból, który występuje w miejscu, w którym była wysypka nawet wiele miesięcy po wyzdrowieniu. Szczepienie jest skuteczne i chroni zarówno przed zachorowaniem na półpasiec, jak i powikłaniami półpaśca, m. in. neuralgią popółpaścową
Co to jest półpasiec?
Półpasiec jest zakaźną chorobą wirusową, objawową reaktywacją przetrwałego (tzw. latentnego) zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca (VZV). Oznacza to, że pierwotne zakażenie wirusem ospy wietrznej i półpaśca wywołuje zachorowanie na ospę wietrzną, wirus zostaje w organizmie i może reaktywować się w postaci półpaśca. Zazwyczaj półpasiec przebiega pod postacią wysypki – pęcherzyków, poprzedzonych dolegliwościami bólowymi zajmującymi obszar jednego dermatomu. Na wystąpienie półpaśca szczególnie narażone są osoby po 50. roku życia oraz należące do grup ryzyka. W przebiegu choroby może dojść do rozwoju różnych, w tym także ciężkich powikłań, spośród których najczęstsza jest neuralgia popółpaścowa, czyli ból w miejscu, w którym była wysypka, trwający kilka tygodni, miesięcy, a nawet lat po zachorowaniu na półpasiec. Występuje ona u nawet 30% chorych i prowadzi do znacznego obniżenia jakości życia i przewlekłego cierpienia. Leczenie neuralgii popółpaścowej jest długotrwałe, często trudne i nieskuteczne i stanowi duże wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia. Najskuteczniejszą metodą ochrony przed półpaścem i jego powikłaniami są szczepienia.
Jaka szczepionka przeciwko półpaścowi jest dostępna w Polsce?
W Polsce dostępna jest szczepionka rekombinowana „nieżywa” przeciwko półpaścowi Shingrix. Szczepionkę podaje się w zastrzyku w ramię.
Kto może się zaszczepić przeciwko półpaścowi?
Szczepienie przeciwko półpaścowi to profilaktyka półpaśca i jego powikłań, czyli np. neuralgii popółpaścowej poprzez stymulowanie odpowiedzi układu odpornościowego u osób z wcześniej istniejącą odpowiedzią immunologiczną na wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV), czyli takich, które w przeszłości miały kontakt z wirusem ospy wietrznej i półpaśca, np. chorowały na ospę lub były szczepione przeciwko ospie wietrznej.
Szczepionka Singrix jest zalecana u:
- wszystkich osób w wieku od 50 lat
- u osób od 18. rż. z czynnikami ryzyka wystąpienia półpaśca – m.in. z upośledzoną odpornością – choroby nowotworowe (ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów układu krwiotwórczego i chłonnego), stan po przeszczepieniu szpiku kostnego lub przeszczepieniu narządu miąższowego, wrodzone lub nabyte niedobory odporności lub zakażenie HIV, przewlekłe choroby serca, płuc lub wątroby, cukrzyca, zapalne choroby autoimmunizacyjne (ze szczególnym uwzględnieniem reumatoidalnego zapalenia stawów, tocznia rumieniowatego układowego, nieswoistych chorób zapalnych jelit, łuszczycy i stwardnienia rozsianego), które w przeszłości przechorowały ospę wietrzną lub otrzymały żywą szczepionkę przeciwko VZV.
Przechorowanie półpaśca nie chroni przed ponownym wystąpieniem tej choroby, dlatego osoby, które już chorowały na półpasiec, również mogą się zaszczepić.
Jaki jest schemat szczepienia przeciwko półpaścowi?
Szczepionkę przeciwko półpaścowi podaje się w dwóch dawkach w odstępie dwóch miesięcy. Jeśli jest konieczność zastosowania elastycznego schematu szczepienia, drugą dawkę można podać 2–6 mies. po pierwszej dawce. Nie określono dotychczas konieczności podawania dawek przypominających po podstawowym schemacie szczepienia. Szczepionkę przeciwko półpaścowi można podawać podczas jednej wizyty z innymi szczepionkami.
Szczepienie przeciwko półpaścowi - przeciwwskazania
Do szczepienia przeciwko półpaścowi, tak jak do innych szczepień, kwalifikuje lekarz. Nie należy podawać szczepionki przeciwko półpaścowi osobom, u których występuje nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu.
Nie należy wykonywać szczepienia podczas aktywnego półpaśca – w takiej sytuacji lekarz odroczy szczepienie do czasu ustąpienia objawów choroby. Jeśli u pacjenta występuje półpasiec oczny, lekarz może odroczyć szczepienie nawet o 12 miesięcy lub więcej od ustąpienia zmian zapalnych w obrębie gałki ocznej.
Czy szczepienie przeciwko półpaścowi jest skuteczne?
Szczepionka charakteryzuje się bardzo dużą skutecznością. Wykazano, że u osób w wieku od 50 lat zmniejsza ryzyko zachorowania na półpasiec, a także neuralgii popółpaścowej o ponad 90% (czas obserwacji wynosił ponad 3 lata). U osób, które zachorowały na półpasiec mimo szczepienia, szczepienie skraca czas utrzymywania się bólu oraz zmniejsza użycie leków przeciwbólowych.
Jakie mogą wystąpić niepożądane odczyny poszczepienne (NOP) po szczepieniu przeciwko półpaścowi?
Najczęstszym niepożądanym odczynem poszczepiennym po szczepieniu przeciwko półpaścowi jest ból w miejscu wstrzyknięcia i zmęczenie. Zwykle objawy te ustępują same w ciągu 1–2 dni. Wystąpienie niepożądanego odczynu poszczepiennego nie stanowi przeciwwskazania do przyjęcia drugiej dawki.
Czy przed szczepieniem przeciwko półpaścowi należy wykonać badania krwi sprawdzające, czy pacjent chorował na ospę wietrzną?
U ogólnie zdrowych dorosłych bez upośledzenia odporności przed szczepieniem przeciwko półpaścowi szczepionką Shingrix nie jest konieczne potwierdzanie przebycia w przeszłości ospy wietrznej.
Czy można zaszczepić dziecko przeciwko półpaścowi?
Nie. Dostępna w Polsce szczepionka przeciwko półpaścowi jest zarejestrowana do stosowania wyłącznie u dorosłych. Dzieci chorują na półpasiec dużo rzadziej niż dorośli.
Czy osoby szczepione przeciwko ospie wietrznej mogą zaszczepić się przeciwko półpaścowi?
Tak. Szczepionkę przeciwko półpaścowi można podawać osobom zaszczepionym w przeszłości przeciwko ospie wietrznej.
Ile kosztuje szczepionka Shingrix?
Jedna dawka szczepionki Shingrix kosztuje około 800 zł, całe szczepienie (dwie dawki) ok. 1600 zł.
