Pytanie nadesłane do redakcji
Mam bardzo mocną pokrzywkę, często robią mi się bąble i swędzi. Niekiedy występują obrzmienia warg, powiek, całego ciała. Czego mam unikać? Byłabym bardzo wdzięczna za pomoc.
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia alergologiczna „Podgórna” w Szczecinie
Zadała Pani bardzo trudne pytanie, na które niestety nie ma jednoznacznej, prostej odpowiedzi. Pokrzywka jest zespołem chorobowym wywołanym przez różnorodne czynniki. Wyodrębniono ponad 50 typów pokrzywek.
W zależności od czasu trwania dzielą się one na:
- pokrzywki ostre – trwające do 6 tygodni
- pokrzywki przewlekłe – trwające ponad 6 tygodni.
Niektórzy autorzy wyróżniają jeszcze pokrzywki przerywane, w których okresy występowania zmian skórnych przeplatane są okresami bezobjawowymi.
W zależności od mechanizmu wywołującego chorobę:
- pokrzywki immunologiczne:
- IgE-zależne (ostra, przewlekła, mechaniczna, cholinergiczna, z zimna, świetlna)
- IgE-niezależne (naczyniowa, typu choroby posurowiczej, wrodzony obrzęk naczyniowy)
- pokrzywki nieimmunologiczne: (polekowa, kontaktowa, aspirynowa, fizykalna – opóźniona z ucisku, wodna, wibracyjna, wywołana, cholinergiczna, cieplna, z zimna, słoneczna).
Zdarza się, że u jednego chorego współistnieje kilka typów pokrzywki.
Pokrzywka przewlekła, prawdopodobnie ten typ choroby występuje u Pani, w większości przypadków ma tło niealergiczne.
Diagnostykę należałoby rozpocząć od:
- wykluczenia tła infekcyjnego i pasożytniczego (morfologia krwi z rozmazem, OB, badanie ogólne moczu, w wybranych przypadkach również posiew bakteriologiczny moczu, badanie parazytologiczne kału, test na Helicobacter, badania serologiczne wykluczające wirusowe zapalenie wątroby, RTG klatki piersiowej, badania: laryngologiczne, ginekologiczne, stomatologiczne)
- przy podejrzeniu tła alergicznego testy punktowe z alergenami pokarmowymi (również testy natywne z dostarczonymi przez pacjenta produktami spożywczymi), testy z alergenami powietrznopochodnymi.
Cenną metodą diagnostyczną, znajdującą zastosowanie przy podejrzeniu alergii pokarmowej jest próba eliminacji, a następnie prowokacji (najlepiej z tzw. ślepą próbą – badanie wykonywane w warunkach szpitalnych).
W warunkach domowych można przeprowadzić próbę otwartą. Polega ona na 3-dniowej diecie składającej się wyłącznie z ryżu, ziemniaków, wody mineralnej, słodzonej herbaty (w dowolnych ilościach) następnie co 2 dni rozszerza się dietę o kolejne pokarmy.
W przypadku zidentyfikowana alergenu, uczulający pokarm wyklucza się z jadłospisu na około 6 miesięcy.
Dalsza diagnostyka ma na celu wykluczenie tła autoimmunologicznego (np. choroby tarczycy, kolagenozy).
Przyczyną powstawania zmian pokrzywkowych mogą być czynniki fizykalne, możliwe do zdiagnozowania dzięki prowokacji (wysiłek, zimno, ucisk, próby świetlne, aspiryna)
Innym powodem choroby mogą być czynniki emocjonalne (stres).
Niestety, często pomimo pełnej diagnostyki nie udaje się znaleźć przyczyny występujących objawów. Rozpoznaje się wówczas pokrzywkę idiopatyczną.
Leczenie dzieli się na przyczynowe (unikanie czynników wywołujących – jeżeli są znane) oraz leczenie objawowe, w którym najważniejszą rolę odgrywają leki antyhistaminowe.
Piśmiennictwo:
Czarnecka-Operacz M.: Pokrzywka – aktualne kierunki badań oraz implikacje praktyczne. Alergia, 2011, 4/50 reprint: 1–6.Czarnecka-Operacz M.: Diagnostyka i leczenie pokrzywki. Alergia 2008; 2/36: 5–10.
Gliński W., Rudzki E.: Alergologia dla lekarzy dermatologów. Czelej, Lublin 2002: 366–369.
Korczyńska P., Kuna P.: Przewlekła pokrzywka – diagnostyka i leczenie według najnowszych wytycznych. Terapia Alergologia. 2010: 4(237): 93–101.
Małolepszy J. (red.): Choroby alergiczne i astma. Volumed, Wrocław 1996: 753–755.
Samochocki Z.: Pokrzywka w praktyce klinicznej. Terapia Alergologia. 2007; 4(191): 75–78.
Zalewska-Janowska A.: Czynniki psychologiczne w alergiach skórnych. Alergia Astma Immunologia. 2010; suplement 2/10: 21.
