Jak powstaje blaszka miażdżycowa?

Miażdżyca jest przewlekłą chorobą zapalną tętnic. Komórki zapalne oraz cholesterol pochodzący z krwi gromadzą się w ścianie naczynia, tworząc blaszkę miażdżycową. Z czasem prowadzi to do zwężenia światła tętnicy lub nawet jego zamknięcia.

Dojrzała blaszka miażdżycowa zbudowana jest z warstwy powierzchownej i z rdzenia. Powierzchnia blaszki składa się z włókien kolagenu i mięśni. Rdzeń blaszki stanowią komórki odpowiedzialne za reakcję zapalną i złogi tłuszczowe.

Miażdżyca może występować jednocześnie w różnych tętnicach u tego samego człowieka (tętnicach wieńcowych, doprowadzających krew do głowy, narządów wewnętrznych, tętnicach kończyn itd.).

Zobacz, jak powstaje blaszka miażdżycowa

Przy zwężeniu średnicy światła naczynia przez blaszkę miażdżycową o <50% (tzw. zwężenie hemodynamicznie nieistotne) nie występują dolegliwości, gdyż przepływ krwi jest wystarczający w stosunku do zapotrzebowania mięśnia sercowego.¹

1. Miażdżyca to choroba tętnic, prowadząca do zwężenia ich światła.
Przyczyną zwężenia jest blaszka miażdżycowa, zbudowana głównie z cholesterolu, która wyrasta ze ściany tętnicy, doprowadzając do zmniejszenia przepływu krwi (niedokrwienia), skutkującego niedotlenieniem narządów.

2. Miażdżyca cechuje się powolnym gromadzeniem się w ścianie tętnic cholesterolu przenikającego tam z krwi krążącej i tworzącego blaszki miażdżycowe. Do ściany tętnic przenikają z krwi także komórki zwane monocytami, które pochłaniają gromadzący się w ścianie naczyniowej cholesterol i wypełniają się nim. Wypełnione cholesterolem monocyty noszą nazwę makrofagów.

3. Blaszki miażdżycowe, bogate w cholesterol i makrofagi, łatwo pękają.

4. Skłonność do pękania mają szczególnie młode blaszki miażdżycowe, słabo przerośnięte tkanką włóknistą, oddzielającą je od prądu krwi krążącej. Takie blaszki nie są duże i jeszcze w małym stopniu zwężają tętnicę. Tak więc chory, mimo obecności miażdżycy, może nie mieć jeszcze objawów choroby, w postaci bólów wieńcowych, a zawał serca pojawia się u niego nagle, w stanie pozornego zdrowia.

5. Jeśli pęknięcie jest duże, to w tym miejscu powstaje zakrzep zamykający tętnicę. W ten sposób dochodzi do nagłego niedokrwienia obszaru zaopatrywanego przez chorą tętnicę, mogącego prowadzić nawet do jego martwicy.

6. Blaszka miażdżycowa nie musi jednak pękać - może jednak stopniowo ulegać zwłóknieniu.

7. Rozwój tkanki włóknistej umacnia blaszkę miażdżycową. Powstaje silna pokrywa, która chroni ją przed pęknięciem. Zmiana taka, na skutek poważnego zwężenia światła tętnicy, a co za tym idzie upośledzenia przepływu krwi, staje się często przyczyną objawów niedokrwienia. Warto przy tym wiedzieć, że w ścianie tętnicy znajdują się blaszki miażdżycowe w różnym stopniu rozwoju, a więc i młode, i zaawansowane, tj. łatwo pękające i te zwężające światło tętnicy.

Do ograniczenia przepływu krwi przez naczynie dochodzi zwykle, gdy blaszka miażdżycowa zwęża je w co najmniej 50% (tzw. zwężenie hemodynamicznie istotne)². Dolegliwości występują wtedy podczas zwiększonego obciążenia mięśnia sercowego (np. wysiłek fizyczny, stres).¹

Zwężenie światła tętnicy o >80% (tzw. zwężenie krytyczne) może powodować niedokrwienie już w stanie spoczynku, a objawy dławicowe mogą pojawiać się przy niewielkim wysiłku.¹

Znaczne powiększenie się blaszki lub jej pęknięcie i wytworzenie na jej powierzchni skrzepliny prowadzi do całkowitego zamknięcia naczynia, czego skutkiem jest zawał serca.³