Znaczenie tegorocznego Światowego Dnia Otyłości wybrzmiewa podwójnym echem: nie dość, że pandemia COVID-19 zagraża szczególnie osobom otyłym, to jeszcze obostrzenia epidemiczne sprzyjają ograniczeniom w aktywności fizycznej i w efekcie „przybieraniu na wadze”.
Fot. pixabay.com
Z okazji obchodzonego 4 marca Światowego Dnia Otyłości ruszyła kampania „Porozmawiajmy szczerze o otyłości”, firmowana przez Polskie Towarzystwo Kardiodiabetologiczne.
Przeprowadzone w ramach kampanii ankiety pokazują, że pandemiczne obostrzenia przyniosły Polakom dodatkowe kilogramy. Badanie przeprowadzone w lutym br. przez agencję badawczą SW Research na grupie 1070 Polaków wykazało, że w ciągu ostatniego roku przyrost masy ciała w całej populacji wyniósł 1,8 kg. Co gorsze, istotnie wyższy wynik odnotowano w grupie osób już chorujących na otyłość – 3,2 kg, oraz osób z nadwagą – 1,98 kg.
Ograniczenia wprowadzone przez rząd spowodowały ograniczenie aktywności fizycznej na świeżym powietrzu. Przeznaczamy na nią średnio o 1,2 godziny mniej niż przed pandemią. Sytuacji nie ratuje fakt, że badani na aktywność fizyczną w domu poświęcają średnio o pół godziny tygodniowo więcej niż przed pandemią. Ostateczny bilans jest ujemny. Optymizmem nie napawa również fakt, że aktywność fizyczna została zamieniona na oglądanie telewizji. Badani w pandemii spędzają godzinę więcej tygodniowo przez ekranem.
Tymczasem masa ciała ma ogromne znaczenie w kontekście pandemii SARS-CoV-2. Warto zwrócić uwagę na metaanalizę opublikowaną na łamach „Obesity Reviews”. Zawarto w niej dane z 70 badań, do których zakwalifikowano blisko 400 tys. osób. Zgodnie z wynikami metaanalizy ryzyko wystąpienia COVID-19 u chorych z otyłością w porównaniu z osobami z prawidłową masą ciała jest o 46% większe. Co gorsze, istnieje silna pozytywna korelacja między otyłością a gwałtownym przebiegiem COVID-19. Poza tym u osób z otyłością ryzyko hospitalizacji oraz konieczność leczenia na oddziale intensywnej opieki medycznej wzrasta odpowiednio o 113% i 74%. Przebieg COVID-19 w omawianej grupie chorych jest bardzo ciężki, a śmiertelność o blisko 50% wyższa niż w populacji osób z prawidłową masą ciała.
Kiedy zaczniemy zagłębiać się w temat powszechnego postrzegania nadmiernej masy ciała, dotrzemy do kolejnej, bardzo istotnej warstwy problemu – w społeczeństwie otyłość nie jest postrzegana w kategoriach choroby.
– Cały czas patrzymy na otyłość jako na pewną niedoskonałość, wadę człowieka, wybór stylu życia. Nie dostrzegamy tego, że od wielu lat otyłość jest uwzględniona przez WHO w klasyfikacji chorób ICD-10 – mówił w publikacji MP.PL prof. Piotr Major, chirurg, bariatra, jeden z twórców krakowskiego ośrodka bariatrycznego z II Katedry Chirurgii UJ CM, Centrum Chirurgicznego Leczenia Otyłości, Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.
– Pacjent otyły zawsze przegrywa z innymi chorymi, nie ma priorytetyzacji leczenia tej choroby – wskazał prof. Major. – Polski system zdrowia nie dostrzega, że dzięki chirurgicznemu leczeniu otyłości wydłużamy pacjentom życie o 8-15 lat, a osoby te wracają na rynek pracy. Należy mieć z tyłu głowy pytanie, czy to właśnie tym chorym powinniśmy limitować świadczenia? W Skandynawii czy Wielkiej Brytanii otyłość traktowana jest jako poważny problem, a walka z nią przyczynia się do poprawy zdrowia w innych zakresach. Tego nam jeszcze brakuje.
Szans na zmiany należy doszukiwać się projektach edukacyjnych. O uczestnictwie polskiej młodzieży w jednym z nich informuje Uniwersytet SWPS. Chodzi o zaplanowany na lata 2018-2023 projekt CO-CREATE, który ma przyczynić się do zmniejszenia otyłości wśród nastolatków w Europie za pomocą stworzonych przy współpracy z młodzieżą polityk na rzecz promowania zdrowszej żywności i aktywności fizycznej.
Wizja projektu zakłada, że wzrost otyłości wśród nastolatków zostanie zatrzymany poprzez koncentrację na czynnikach systemowych, zamiast na zmianie indywidualnego zachowania.
W ramach projektu młodzież z Polski, Norwegii, Portugalii, Wielkiej Brytanii i Niderlandów opracowała koncepcje polityk dotyczących czynników systemowych, które ich zdaniem mają wpływ na otyłość i zdrowie nastolatków w ich krajach. Przez kilka miesięcy młodzież z Miejskiej Górki, Świdnicy i Wrocławia prowadziła dyskusje i badania oraz współpracowała z lokalnymi władzami i społecznością nad sfinalizowaniem swoich pomysłów.
– Polska dotychczas wdrożyła systemowe rozwiązania, takie jak oznakowanie opakowań (wartości odżywcze) oraz przepisy regulujące rozpowszechnianie treści marketingowych o niezdrowych produktach żywnościowych w szkołach. A jednak rosnąca liczba nastolatków z nadwagą i otyłością mówi same za siebie – wciąż czegoś brakuje w naszej reakcji na ten problem – czytamy w informacji prasowej Uniwersytetu SWPS.
– Nadal istnieje tendencja do większego skupienia się na interwencjach na poziomie indywidualnym zamiast na strategiach i politykach przeznaczonych dla całej populacji. Brak jest pełnego systemowego postrzegania relacji między wszystkimi tymi działaniami. Nadal w dużej mierze brakuje głosów młodych ludzi – próbował odpowiedzieć na to zagadnienie prof. Knut-Inge Klepp, kierownik zespołu naukowego i główny koordynator projektu CO-CREATE.
Z danych NFZ wynika, że ok. 300 tys. osób w Polsce ma wskaźnik BMI powyżej 40 kg/m2, a ponad 1,5 miliona powyżej 35 kg/m2.
