×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Jakie warzywa uwzględniać w diecie dziecka? Jak je przygotowywać i przechowywać?

dr inż. Joanna Rachtan-Janicka
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Jakie warzywa uwzględniać w diecie dziecka? Jak je przygotowywać i przechowywać? Które wybrać w zimie – świeże czy mrożone? Czy warzywa z upraw ekologicznych mają jakąkolwiek przewagę nad innymi?


Fot. pixabay.com

Warzywa i owoce stanowią podstawę zdrowego żywienia i stylu życia dzieci i młodzieży opracowaną przez Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ). Warzywa powinny być składnikiem codziennej diety, jako źródło witamin (zwłaszcza wit. C), ß-karotenu, kwasu foliowego, składników mineralnych (wapnia, magnezu, potasusodu) oraz błonnika.

Większość warzyw i owoców charakteryzuje się dużą zawartością wody w stosunku do masy i objętości, dzięki czemu ich wartość kaloryczna jest raczej mała. Proporcja w spożyciu warzyw do owoców powinna wynosić 3:1. W jadłospisie pacjenta powinny się pojawić różne produkty:

  • liściaste warzywa (szpinak, sałata rzymska, sałata, cykoria, kapusta biała, włoska, pekińska i pak choi, jarmuż, brukselka, seler naciowy, natka pietruszki, koperek, szczypiorek, a także kiełki)
  • warzywa kolorowe (marchew, buraki i boćwina, papryka, dynia, kapusta czerwona, bataty, pomidory)
  • pozostałe warzywa (pietruszka, seler, ogórki, fasolka szparagowa, cukinia, kabaczek, kalarepa, brokuły, kalafior, bakłażan i szparagi).

Preferuje się spożycie warzyw surowych lub poddanych krótkotrwałej obróbce termicznej, aby zachować ich wartość odżywczą, smak i konsystencję.

Obecnie w Polsce nie ma problemu z dostępnością warzyw, także zimą. Warzywa blanszowane (zanurzone i gotowane we wrzątku przez 1–5 min w celu inaktywacji enzymów odpowiedzialnych za brunatnienie żywności), a następnie mrożone i ponownie gotowane (pieczone, duszone) tracą w czasie tych procesów znaczną część witamin, dlatego ich wartość odżywcza, w porównaniu ze świeżymi, surowymi warzywami, zmniejsza się. Zmienia się także ich konsystencja przez destrukcyjny wpływ kryształków lodu powstających w czasie zamrażania. Jednak nie ma innych przeciwwskazań do ich stosowania w diecie dzieci. Mrożone warzywa mogą stanowić alternatywę, gdy trzeba szybko przygotować posiłek.

U dzieci zaleca się ograniczenie spożycia produktów w occie i z dużą ilością soli (np. ogórki kiszone), gdyż nadmiar sodu w diecie przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego. Produkty te powinny stanowić element urozmaiconej diety, a nie jedyny rodzaj spożywanych przez dziecko warzyw.

Żywność ekologiczną (bio, organic) uzyskuje się z produktów roślinnych i zwierzęcych, które zostały wytworzone w gospodarstwach systemu ekologicznego. Ten sposób produkcji żywności ma przede wszystkim zapewnić wysoki stopień bioróżnorodności, ochronę zasobów naturalnych, wysokie standardy dotyczące dobrostanu zwierząt oraz produkcję żywności przy użyciu substancji naturalnych i naturalnych procesów. Cały proces pozyskiwania żywności ekologicznej podlega kontroli – od etapu otrzymania surowca do wytworzenia produktu końcowego. Gospodarstwa rolne i producenci żywności ekologicznej są co roku rygorystycznie sprawdzani. Kontrola taka obejmuje m.in. ocenę warunków środowiska i uprawy roślin, a w przypadku producentów żywności także kontrolę dostawców, czy stosowane technologie przetwarzania obejmują na przykład zakaz stosowania organizmów modyfikowanych genetycznie. Jednostki certyfikujące monitorują, czy rolnik/producent stosuje się do wymogów Ustawy o rolnictwie ekologicznym i na podstawie wyników przeprowadzonej kontroli wydają certyfikaty potwierdzające spełnienie wszystkich wymaganych kryteriów. Certyfikat nie jest przyznawany „dożywotnio”, a stwierdzenie niezgodności w uprawie lub produkcji skutkuje odebraniem prawa do oznaczania produktów znakiem i nazwą rolnictwa ekologicznego.

Certyfikat bio nie daje pewności, że wartość odżywcza lub smak produktu będzie lepsza niż analogicznego produktu otrzymanego metodami konwencjonalnymi, choć ostatnie badania wykazały, że owoce i warzywa otrzymywane w systemach rolnictwa ekologicznego cechują się większą zawartością substancji przeciwutleniających (polifenole i antocyjany) oraz 4-krotnie mniejszą zawartością kadmu, w porównaniu z produktami otrzymanymi w ramach upraw konwencjonalnych, ale nie stwierdzono istotnych różnic w zawartości pozostałych składników odżywczych. Należy pamiętać, że oznaczenia na produktach „eko”, „organic” i „bio” są równoważne. W Polsce najczęściej używa się określeń „eko/eco” lub „ekologiczny”, w krajach anglojęzycznych „organic”, a niemieckojęzycznych „bio”. Wszystkie te określenia powinny oznaczać produkt rolnictwa ekologicznego otrzymany przy zachowaniu wszystkich wymogów związanych z jego produkcją i kontrolą.

Żywność otrzymywana z systemów rolnictwa ekologicznego zyskuje na popularności i ma (często znacznie) większą cenę, co jest uzasadnione czasem i nakładem pracy, licznymi ograniczeniami i wymaganiami oraz kosztem kontroli i certyfikacji w porównaniu z podobnymi produktami otrzymywanymi przy użyciu środków ochrony roślin i nawozów sztucznych. Niestety chęć zysku sprawia, że zdarzają się nieuczciwi producenci, którzy zamieszczają własne logo na produktach – ich kolorystyka lub wzór graficzny może przypominać logo rolnictwa ekologicznego, dlatego zawsze należy uważnie czytać etykiety.

Piśmiennictwo:

1. Barański M., Srednicka-Tober D., Volakakis N. i wsp.: Higher antioxidant and lower cadmium concentrations and lower incidence of pesticide residues in organically grown crops: a systematic literature review and meta-analyses. Br. J. Nutr., 2014; 26: 1–18
2. Cielecka E., Dereń K.: Jakość żywności dla niemowląt i małych dzieci. Problemy Higieny i Epidemiologii, 2011; 92 (2): 187–192
3. Dangour A.D., Dodhia S.K., Hayter A. i wsp.: Nutritional quality of organic foods: a systematic review. Am. J. Clin. Nutr., 2009; 90: 680–685
4. Hoefkens C., Verbeke W., Aertsens J. i wsp.: The nutritional and toxicological value of organic vegetables Consumer perception versus scientific evidence. Br. Food J., 2009; 111: 1062–1077
5. www.ilsi.org/Europe/Publications/1999Sci_Con.pdf
6. www.izz.waw.pl/pl/zasady-prawidowego-ywienia
7. Szajewska H., Horvath A. (red.): Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży. Kraków, Medycyna Praktyczna, 2017
8. Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91
9. Ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. 09. Nr 116, poz. 975) z późniejszymi zmianami

07.05.2020
Zobacz także
Inne pytania
  • Czy zalecenie tzw. szerokiego pieluchowania u niemowląt jest uzasadnione?
  • Liczne moczany bezpostaciowe w osadzie moczu
  • Inhalowanie dziecka solą fizjologiczną
  • Mięczak zakaźny u dziecka
  • Pleśniawki jamy ustnej u niemowląt
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta