Młodzież częściej dostrzega działania promujące aktywność fizyczną niż te promujące zdrowe odżywianie – takie wnioski wyłaniają się z badania na temat prewencji otyłości, prowadzonego przez badaczy Uniwersytetu SWPS wspólnie z młodzieżą.
Fot. Pixabay
- Młodzież wskazuje, że infrastruktura zachęcająca do aktywności fizycznej jest dostępna, zarówno w większych, jak i mniejszych miejscowościach
- Niestety badani nie widzieli dostatecznych zachęt np. finansowych do tego, żeby korzystać z części wspomnianej infrastruktury sportowej
- Młodzież nie dostrzega działań ze strony szkoły czy państwa, które promowałyby aktywność fizyczną poza zajęciami obowiązkowymi
- Brakuje polityk, które nakładałyby zakaz promowania popularnych restauracji fast-food czy niezdrowych przekąsek
– Dzięki temu badaniu wyodrębniliśmy obszary związane z aktywnością fizyczną i odżywianiem, które są najczęściej wskazywane przez młodzież jako obecne w ich lokalnym środowisku, jak i takie, w których wciąż są braki – zaznacza dr Anna Banik, psycholożka, prowadząca badania wraz z zespołem z CARE-BEH Centrum Badań Stosowanych nad Zachowaniami Zdrowotnymi i Zdrowiem z Wydziału Psychologii we Wrocławiu Uniwersytetu SWPS.
Infrastruktura sportowa – dostępna, ale droga
Młodzież najczęściej wskazuje, że infrastruktura zachęcająca do aktywności fizycznej jest dostępna, zarówno w większych, jak i mniejszych miejscowościach. Są to np. ścieżki rowerowe, hale i kluby sportowe, dobrze wyposażone i zadbane zielone tereny rekreacyjne, gdzie można aktywnie spędzić czas i gdzie młodzi czują się bezpiecznie.
Jednocześnie badani podkreślają, że system ścieżek rowerowych w ich mieście nie zawsze pozwala na swobodne korzystanie z roweru. Na przykład ścieżka została wykonana tylko w określonej części miasta, a szkoła znajduje się w zupełnie innej, lub dojazd do szkoły jest możliwy jedynie autobusem. Jest to obszar, w którym chętnie widzieliby zmiany.
– Niestety badani nie widzieli dostatecznych zachęt np. finansowych do tego, żeby korzystać z części wspomnianej infrastruktury sportowej, ponieważ opłaty za bilety np. na basen czy za wejścia do hali sportowej są wysokie, a sprzęt sportowy drogi. Brakuje im więc miejsc, gdzie mogliby być aktywni, nie ponosząc wysokich kosztów – podkreśla dr Anna Banik, psycholożka z Wydziału Psychologii we Wrocławiu Uniwersytetu SWPS. Jednocześnie młodzież właściwie nie dostrzega działań ze strony szkoły czy państwa, które promowałyby aktywność fizyczną poza zajęciami obowiązkowymi.
Zdrowa żywność – obecna, ale niepromowana
– W kontekście zdrowego odżywiania młodzież dostrzega pewne działania, np. obecność w sklepach alternatyw niezdrowych produktów. Jednak badani wskazywali, że to niezdrowe produkty są powszechnie dostępne i promowane, przez co częściej po nie sięgają – opisuje dr Banik. – Brakuje polityk, które np. nakładałyby zakaz promowania popularnych restauracji fast-food czy niezdrowych przekąsek, jak również takich działań, które ograniczałyby dostępność niezdrowych przekąsek dla młodzieży (np. w sklepikach szkolnych, sklepach spożywczych).
Ogólnie uczestnicząca w badaniu młodzież częściej dostrzega działania promujące aktywność fizyczną, niż te promujące zdrowe odżywianie. Właśnie w tym ostatnim obszarze zgłaszała więcej potrzeb zmiany (np. edukacji szkolnej dotyczącej zdrowego odżywiania).
– Nasze wspólne badanie z młodzieżą pokazało, co jest dla tej grupy wiekowej dostrzegalne, z czego korzystają, a gdzie wciąż widzą bariery, a nie faktycznie wdrożone polityki. Jest to ważna informacja dla decydentów, w jaki sposób ich działania są odbierane i oceniane przez tę grupę – podsumowuje badaczka.
Badanie przeprowadzono za pomocą metody photovoice (czyli fotogłos lub fotografia uczestnicząca). Osoby badane rejestrują swoje doświadczenia i otoczenie za pomocą fotografii. Metoda ta jest szczególnie przydatna do analizy środowisk lokalnych, identyfikowania barier zdrowotnych i odkrywania możliwości poprawy polityki zdrowotnej.
W badaniu wzięło udział 41 nastolatków (w wieku 16–18 lat), rekrutowanych z liceów ogólnokształcących z trzech społeczności w Polsce: obszarów wiejskich, wiejsko-miejskich i miejskich. – Poprosiliśmy młodzież, by wykonała zdjęcia działań, które zachęcają do aktywności fizycznej i zdrowego odżywiania oraz obszarów, w których takich działań wciąż brakuje – opisuje psycholożka.
Zdjęcia – w sumie było ich 213 – oraz ich opisy przygotowane przez młodzież zostały posegregowane i przyporządkowane do odpowiednich kategorii związanych z aktywnością fizyczną i żywieniem. Listę tych kategorii opracował World Cancer Research Fund International. Badania te przeprowadzono w ramach międzynarodowego konsorcjum CO-CREATE, którego członkiem jest również Uniwersytet SWPS. Kierownikiem polskiej części projektu jest prof. Aleksandra Łuszczyńska.
Głównym zadaniem tej międzynarodowej inicjatywy było opracowanie wspólnie z młodzieżą pomysłów na działania redukujące nadwagę i otyłość u dzieci i nastolatków. Ostatnią już część wyników projektu opublikowano w suplemencie pisma Obesity Reviews. Wśród opisanych badań znalazła się również praca, której pierwszą autorką jest dr Anna Banik z Uniwersytetu SWPS.
Zmierzający do końca projekt CO-CREATE ma już wymierne rezultaty. Polska młodzież biorąca udział w warsztatach, przy współpracy m.in. z norweską organizacją młodzieżową PRESS oraz World Obesity Federation, uchwaliła symboliczną deklarację młodych z czterema postulatami dotyczącymi ich zdrowia, kierowanymi do decydentów. To: zakaz reklam niezdrowych produktów dla dzieci, wprowadzenie podatku cukrowego od słodzonych napojów, edukacja dot. zdrowego odżywiania oraz możliwość uczestniczenia w organizowanych zajęciach ruchowych, które nie będą dodatkowo płatne.
W ramach CO-CREATE powstało też m.in. narzędzie, które ma wspierać młodzież w komunikowaniu i ulepszaniu pomysłów na rozwiązanie problemów dotykających np. ich lokalną społeczność czy grupę rówieśniczą. 12 i 13 października odbędzie się międzynarodowa konferencja podsumowująca prace i efekty CO-CREATE: Confronting Obesity: Co-creating policy with youth. Osoby zainteresowane mogą dołączyć do niej poprzez transmisję online.
