Pytanie nadesłane do redakcji
Dzień dobry. Chciałabym zapytać, jaką dietę należy stosować w stwardnieniu rozsianym? Bardzo dziękuję.
Odpowiedziała
dr med. Grażyna Zwolińska
Specjalista neurolog
Stwardnienie rozsiane należy to chorób przewlekłych zapalno-demielinizacyjnych. Od wielu lat oprócz leczenia farmakologicznego i rehabilitacyjnego zastanawiano się nad rodzajem pożywienia, które może mieć negatywne lub pozytywne znaczenie w naturalnym przebiegu tej choroby. Wydaje się, że lepiej mówić o prawidłowym żywieniu niż o diecie, która kojarzy się z wyrzeczeniami i niekiedy może być przez niektórych pacjentów stosowana bardzo restrykcyjnie, co nie jest wskazane, zwłaszcza w tej chorobie. Nie udowodniono w sposób naukowy korzystnego działania specjalnej diety w tej chorobie, zaleca się zatem racjonalne odżywianie, które powoduje utrzymanie prawidłowej masy ciała i dostarcza wszystkich potrzebnych dla organizmu związków. Należy dodać, że niekiedy propagowane są "diety lecznicze" w stwardnieniu rozsianym, traktowane przez ich autorów jako pewne leczenie w tej chorobie. Jednak stosowanie specjalnej diety i uzupełnianie diety w różne witaminy i preparaty ma wielu zwolenników wśród pacjentów.
Po pierwsze, od dawna, z powodu bardzo charakterystycznego rozkładu częstości występowania tej choroby, która pojawia się głównie w strefie umiarkowanej, starano się zbadać, czy sposób żywienia może mieć wpływ na przebieg tej choroby. Od lat 50. XX wieku pojawiają się informacje, że w rejonach świata, gdzie ludzie mają w pożywieniu pokarmy wysokotłuszczowe pochodzenia zwierzęcego, częściej występuje stwardnienie rozsiane, natomiast zaobserwowano ochronne działanie diety bogatej w ryby. Eskimosi, którzy prawie nie choruję na tę chorobę, mają jak wiadomo w swoim pożywieniu duże ilości ryb. Nie można jednak wysunąć jednoznacznego wniosku, ponieważ np. w głębi Afryki, gdzie nie ma dostępu do ryb, choroba ta pojawia się bardzo rzadko.
Po drugie, w stwardnieniu rozsianym badano rolę różnych substancji na przebieg tej choroby, między innymi kwasu arachidowego, który potęguje procesy zapalne, a występuje tylko w produktach pochodzenia zwierzęcego: w mięsie, żółtkach jaj, mleku, maśle. Uważa się więc, że u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym powinno się propagować ograniczenie tłuszczów wielonasyconych pochodzenia zwierzęcego. Należy ograniczyć spożycie mięsa, jednak ostrożnie, ponieważ podczas rehabilitacji konieczne jest dostarczenie odpowiedniej ilości białka koniecznego podczas zwiększonego wysiłku do odbudowy komórki mięśniowej. Dlatego propaguje się spożywanie dań z ryb, które zawierają duże ilości białka oraz są bogate w oleje zmniejszające procesy zapalne powiązane z przemianami kwasu arachidowego. Wskazane jest także stosowanie nienasyconych kwasów tłuszczowych pochodzenia roślinnego zawartych w olejach. Szereg wskazówek dietetycznych zaleca stosowanie hamującego procesy zapalne kwasu gamma-linolowego znajdującego się w wiesiołku i kwasu alfa-linowego występującego np. w orzechach laskowych. Polecane są produkty mleczne, ale o obniżonej zawartości tłuszczu, nie należy jeść zbyt wielu jaj. Zwraca się uwagę na rolę tzw. przeciwutleniaczy, które powodują przejście aktywnego tlenu w nieczynny, duże znaczenie mają witamina A, C, E, oraz mikroelementy: cynk, selen, miedź. Dlatego zaleca się spożywanie codziennie warzyw, także bogatych w białko (warzywa strączkowe), orzechów, owoców. Należy zwrócić uwagę, aby obróbką termiczną nie obniżyć zawartości witamin. Jeśli w codziennej diecie znajdą się ziarna słonecznika, pistacje, wiórki kokosowe, będzie to wystarczające uzupełnienie cynku, selenu, miedzi.
Podsumowując - pacjentom ze stwardnieniem rozsianym należy proponować dietę bardzo urozmaiconą, ze spożywaniem ryb kilka razy w tygodniu i stosowaniem olejów roślinnych. W pożywieniu codziennie powinna być odpowiednio duża "dawka" owoców, warzyw orzechów oraz produktów pełnoziarnistych (chleb pełnoziarnisty, płatki owsiane). Należy ograniczyć spożywanie wielonasyconych tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Należy jednoznacznie podkreślić, że diety jednostronne, ze znacznymi ograniczeniami, wydają się być zawsze niewłaściwe zarówno dla osób chorych, jak i zdrowych.
