Pomagamy zmieniać nawyki żywieniowe. Jesteśmy wsparciem, niewielką częścią zmiany, którą pacjent powinien wdrożyć w swoim życiu, aby czuć się lepiej – mówi Izabela Pawluk, dietetyczka i koordynatorka Centrum Dietetycznego Online Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej NIZP PZH-PIB.
- W naszej pracy staramy się unikać słowa dieta, które kojarzy się negatywnie – z restrykcjami, ograniczeniami, brakiem przyjemności z jedzenia
- Należy działać na wszystkich płaszczyznach stylu życia, obok żywienia zwrócić uwagę także na aktywność fizyczną, na odpowiednią ilości snu czy zminimalizowanie stresu
- Od początku działania platformy zarejestrowało się ponad 40 tys. użytkowników, przeprowadzono ponad 27 tys. konsultacji online
- Większość użytkowników mieści się w grupie między 25. a 55. rokiem życia. Kilkanaście procent stanowią seniorzy
- Celem rozmowy jest takie dobranie zaleceń żywieniowych, aby były dostosowane do występujących jednostek chorobowych
- Po okresie pandemii zaobserwowaliśmy duży wzrost liczby konsultacji pacjentów z zaburzeniami odżywiania oraz z depresją
- Coraz częściej nasze porady polecane są przez lekarzy. Bywa, że sami logują się i sprawdzają, czy aby na pewno jest to miejsce godne polecenia
Izabela Pawluk. Fot. NCEŻ
Jerzy Dziekoński: W jaki sposób można skorzystać z zasobów Centrum? Jak technicznie wygląda proces prowadzący do porady? Czy porady są bezpłatne?
Izabela Pawluk: Centrum Dietetyczne Online (CDO) powstało w ramach projektu Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej i działa od 2017 roku. To platforma internetowa, za pośrednictwem której prowadzone są głównie konsultacje dietetyczne. Prowadzimy również porady psychodietetyczne i dotyczące aktywności fizycznej. Aby skorzystać z porady, trzeba założyć konto na stronie https://cdo.pzh.gov.pl, wypełnić ankietę zdrowotną oraz żywieniową, a następnie wybrać dogodny termin spotkania i połączyć się online. Zarówno pierwsza porada, jak i kolejne są całkowicie bezpłatne dla pacjentów, finansowane z Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025.
Czy w sytuacji, kiedy powszechnie krytykowany jest siedzący tryb życia, coraz częstsze uzależnienie od urządzeń elektronicznych, nadużywanie internetu, także w kontekście nadwagi i otyłości, remedium może być Centrum Dietetyczne Online? Czy uproszczenie do minimum, ograniczenie wysiłku, aby zdobyć poradę w interesującym pacjenta zakresie, może przynieść pozytywne skutki w sferze wymagającej konsekwentnych, trudnych do wdrożenia zmian?
Jesteśmy tylko wsparciem, niewielką częścią zmiany, którą pacjent powinien wdrożyć w swoim życiu, aby czuć się lepiej. Pomagamy zmieniać nawyki żywieniowe na zdrowsze, natomiast nie zrobimy tego za pacjenta. To po jego stronie leży wdrożenie w życie wiedzy, którą mu przekażemy. Nasi dietetycy dzięki temu, że mogą cyklicznie spotykać się z pacjentami, w swojej pracy bazują na wdrażaniu zmian metodą małych kroków, czyli stopniowo i systematycznie wprowadzają niewielkie zmiany, żeby efekt, który chcemy osiągnąć, był długotrwały. Pacjenci, których celem jest zmniejszenie masy ciała, często myślą, że należy wprowadzać wszystko naraz. W ten sposób to nie działa. Uzyskany na chwilę rezultat zazwyczaj szybko znika, nazywany jest potocznie efektem jo-jo. W naszej pracy staramy się unikać słowa dieta, które kojarzy się negatywnie – z restrykcjami, ograniczeniami, brakiem przyjemności z jedzenia. Staramy się zmienić nawyki żywieniowe i styl życia na zdrowszy. Aby to osiągnąć, należy działać na wszystkich płaszczyznach stylu życia, obok żywienia zwrócić uwagę także na aktywność fizyczną, na odpowiednią ilości snu czy zminimalizowanie stresu. W CDO nie mamy jednak magicznej różdżki, która rozwiąże wszystkie problemy. A bywa, że właśnie tego oczekują pacjenci – że samo połączenie z dietetykiem przyniesie rozwiązanie ich problemów. Odpowiedzialność leży po stronie pacjenta, żeby pracować i wdrażać przekazane zalecenia.
Jak wiele osób korzysta z porad Centrum? Jaki jest profil pacjentów korzystających z porad? Zapewne są to ludzie młodzi, sprawni w poruszaniu się w świecie wirtualnym. A co z seniorami? Statystyki pokazują, że otyli częściej są mężczyźni, jak rozkładają się proporcje płci?
Od początku działania naszej platformy zarejestrowało się u nas ponad 40 tys. użytkowników. Przeprowadziliśmy ponad 27 tys. konsultacji online. Rozmawiamy za pośrednictwem wideokomunikatora dostępnego na naszej platformie. Indywidualne porady udzielane są osobom pełnoletnim i trwają 30 minut. W naszej ofercie są również konsultacje rodzinne, czyli przynajmniej dwie osoby ze wspólnego gospodarstwa domowego mającego wspólny cel żywieniowy, mogą porozmawiać z dietetykiem. Te wizyty trwają godzinę, można połączyć się z dzieckiem. Staramy się objąć opieką rodziny. Dietetyk rozpoczynając rozmowę ma już wypełnioną ankietę – wie, z jakimi chorobami zmaga się pacjent, z jakim celem się zgłasza. To wszystko weryfikowane jest podczas pierwszego spotkania.
Obecnie mamy 12 dietetyków, którzy prowadzą konsultacje. Porady odbywają się od poniedziałku do piątku od godziny 8:30 do 19:30 oraz w wybrane soboty.
Blisko dwie trzecie naszych pacjentów to osoby z nadwagą bądź otyłością. Częściej po naszą pomoc sięgają kobiety – stanowią trzy czwarte wszystkich osób pod opieką. Indywidualnie mężczyzn jest zdecydowanie mniej. Za to często z porad rodzinnych korzystają małżeństwa.
Jeśli chodzi o przedział wiekowy, większość użytkowników mieści się w grupie między 25. a 55. rokiem życia. Kilkanaście procent stanowią seniorzy. Najczęściej są to osoby aktywne społecznie, udzielające się m.in. w Uniwersytecie Trzeciego Wieku. Te osoby zazwyczaj nie mają problemów w poruszaniu się po internecie. Zdarza się, że pacjentom w wieku senioralnym asystują wnuki lub dzieci, które pomagają przejść proces rejestracji. Seniorzy są bardzo wdzięczną grupą, bardzo zaangażowaną podczas spotkań, notują, chętnie zadają pytania oraz wdrażają zalecenia w życie. Często rozmawiają z dietetykiem w CDO po raz pierwszy w życiu. Cieszymy się, że możemy im pomagać.
Wspomniała Pani o tym, że przed telewizytą pacjenci wypełniają ankiety dotyczące ich zdrowia, więc konsultant ma pojęcie, z jakimi problemami zdrowotnymi będzie musiał się zmierzyć. Z jakimi schorzeniami pacjenci borykają się najczęściej? Jakie Państwa zaskoczyły, czy sprawiły jakieś problemy w ustaleniu diety?
Pacjenci przychodzą do nas z określonym w ankiecie celem. Po rozmowie z dietetykiem cel ten często jest modyfikowany lub całkowicie zmieniony, np. jeśli pacjent wpisuje w ankietę, że chce schudnąć, a zaznacza pięć jednostek chorobowych. Kiedy zaczynamy pogłębiać wywiad zdrowotny, okazuje się, że otyłość jest konsekwencją wielu czynników. W takiej sytuacji od nowa ustalamy cele, nad którymi będziemy pracować i stopniowo je modyfikujemy.
Nie układamy jadłospisów. Skupiamy się na edukacji żywieniowej i zmianie nawyków żywieniowych na lepsze. Po każdej poradzie tworzymy indywidualne zalecenia dla pacjenta, które są dopasowane do jego potrzeb i ograniczeń zdrowotnych czy stylu życia. Jeśli pacjent domaga się rozpisania posiłków, przekierowujemy go do portalu https://diety.nfz.gov.pl i np. pomagamy mu wybrać odpowiedni rodzaj diety, ustalamy kaloryczność, dostosowujemy do jego potrzeb.
Nasi pacjenci najczęściej borykają się z otyłością i jej powikłaniami tj. nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą typu 2, zaburzeniami lipidowymi, chorobami wątroby czy wybranymi nowotworami. Celem rozmowy jest takie dobranie zaleceń żywieniowych, aby były dostosowane do występujących jednostek chorobowych. Często wymaga to wiele pracy, szczególnie jeśli pacjent ma choroby, w których na pierwszy rzut oka zalecenia żywieniowe są sprzeczne. Naszym zadaniem jest znalezienie złotego środka, aby pacjent poczuł się lepiej i jego sposób żywienia był wsparciem dla farmakoterapii.
Jedna trzecia użytkowników platformy CDO to osoby z prawidłową masa ciała, ale np. alergiami pokarmowymi, insulinoopornością czy problemami z tarczycą, głównie niedoczynnością. Po okresie pandemii zaobserwowaliśmy duży wzrost liczby konsultacji pacjentów z zaburzeniami odżywiania oraz z depresją. O ile na początku funkcjonowania Centrum nie mieliśmy wielu takich przypadków, tak w tym momencie profil pacjenta mocno uległ zmianie.
Czy jest to stałe wsparcie? Czy postępy pacjentów, którym udzielane są porady, są w jakiś sposób monitorowane?
Potrzeby pacjentów są różne. Niektórzy oczekują jednorazowego wsparcia, odpowiedzi na konkretne pytania, np. o etykiety produktów, o roślinne źródła białka w diecie albo potrzebują zweryfikować wiedzę z reklamy czy internetu. To pokazuje, że wcale nie trzeba chorować, żeby uzyskać u nas poradę. Większość osób cyklicznie umawia się na spotkania. Prowadzimy pacjenta przez tyle czasu, ile wymaga dany przypadek. Zawsze podsumowujemy rozmowę, wysyłamy materiały edukacyjne, odsyłamy do strony Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej. Mamy przygotowane przez naszych dietetyków wiele bezpłatnych ebooków. Dwa lata temu stworzyliśmy „Talerz Zdrowego Żywienia”, który stanowi obecnie podstawę do edukacji żywieniowej.
Przebieg spotkania dostosowujemy do potrzeb pacjenta, nie ma jednego schematu rozmowy, bo każdy przychodzi z innym problemem. Indywidualnie monitorujemy postępy pacjentów. Nie prowadzimy statystyk typu, ile kilogramów razem schudli nasi pacjenci. Nie o to chodzi. Naszym zadaniem jest poprawa stylu życia i stanu zdrowia naszych pacjentów. I po wynikach, którymi pacjenci dzielą się z nami widać, że często się to udaje. Utrata nadmiernych kilogramów często jest dodatkiem do poprawy stanu zdrowia.
Czy współpracują Państwo z lekarzami? Jak trafiają do Was pacjenci – czy są przekierowywani przez stronę diety.nfz, czy zdarza się, że to lekarze polecają Państwa serwis? W jaki sposób docieracie do odbiorców?
Coraz częściej nasze porady polecane są przez lekarzy. Bywa, że sami logują się i sprawdzają, czy aby na pewno jest to miejsce godne polecenia. Przechodząc ścieżkę jako pacjent, pod koniec rozmowy mówią nam, że pracują jako lekarze (zazwyczaj rodzinni), że dowiedzieli się o takim serwisie i, zanim polecą nasze usługi pacjentom, chcieli sprawdzić w jaki sposób działamy.
Staramy się docierać do różnych grup odbiorców przez rożne kanały. Zazwyczaj jest to internet, różne grupy zrzeszające lekarzy, czasopisma branżowe. Cieszę się, że informacja o CDO pojawi się w serwisie internetowym Medycyny Praktycznej. Bardzo zależy nam na obecności w wiarygodnych źródłach informacji.
Staramy się wyjść również poza internet. Jako że jesteśmy finansowani przez ministra zdrowia, bierzemy czynny udział w różnego rodzaju piknikach edukacyjnych na terenie całej Polski, rozmawiamy z uczestnikami, próbujemy dotrzeć bezpośrednio do różnych grup odbiorców. Rokrocznie organizujemy warsztaty kulinarne dla dzieci oraz realizatorów żywienia zbiorowego. Prowadzimy konkursy typu „Rodzinna Akcja – Zdrowa Rywalizacja”, aby zachęcić rodziny do aktywnego, zdrowego stylu życia. Prowadzimy media społecznościowe, piszemy ebooki oraz zalecenia żywieniowe w różnych jednostkach chorobowych, które są bezpłatnie do pobrania z naszej strony https://ncez.pzh.gov.pl.
Rozmawiał Jerzy Dziekoński
