Kazeina - czym jest i gdzie występuje

Białka kazeinowe stanowią przeważającą część ogólnej ilości białek znajdujących się w mleku krowim. Obecność tych białek decyduje o wysokiej wartości odżywczej mleka i produktów mlecznych. Eliminacja tych produktów z diety z powodu alergii na białka mleka krowiego (w tym kazeinę) wymaga szczególnej dbałości o dietę.

Fot. pixabay.com

Co to jest kazeina?

W mleku krowim znajduje się około 30 różnych białek. Można je podzielić na dwie główne grupy, z czego ponad 80% to właśnie frakcja kazein, której podstawową funkcję stanowi wiązanie jonów wapnia, żelaza i cynku. Pozostałe 20% to tzw. białka serwatkowe (m.in. β-laktoglobulina, α-laktoalbumina i laktoferyna). Kazeinę od białek serwatkowych odróżnia duża stabilność obserwowana podczas obróbki termicznej. Oznacza to m.in., że po zagotowaniu mleka nie dochodzi do denaturacji kazeiny. W przypadku białek serwatkowych dzieje się odwrotnie.

Gdzie występuje kazeina?

Kazeina występuje w mleku krowim oraz w produktach mlecznych, takich jak: masło, śmietana, jogurt, kefir, maślanka, sery twarogowe oraz sery dojrzewające, a także w produktach białkowych przeznaczonych dla sportowców. Ponadto kazeinę zawiera mleko kozie oraz owcze.

Alergia na kazeinę (a szerzej na białka mleka krowiego)

Alergia na białka mleka krowiego (ABMK) to powtarzalna, niepożądana reakcja obserwowana po ich spożyciu; u podłoża tej alergii leży mechanizm odpornościowy (IgE-zależny, IgE-niezależny lub mieszany). Jak już wspomniano, w mleku krowim znajduje się ponad 30 różnych białek, a największa ich grupa obejmuje kazeiny (około 80%). Resztę – około 20% stanowią białka serwatkowe, wśród których największa immunogeność cechuje α-laktoalbuminę oraz β-laktoglobulinę.

Jak wykazały badania populacyjne, u większość pacjentów z alergią na białka mleka krowiego stwierdza się objawy uczulenia na obie frakcje białek. Stąd często u jednej osoby obserwuje się równocześnie nadwrażliwość na kazeinę, α-laktoalbuminę oraz β-laktoglobulinę. U większości dzieci z wiekiem rozwija się tolerancja na białka mleka krowiego.

Ważne, aby alergie na białka mleka krowiego odróżnić od nadwrażliwości niealergicznej na mleko krowie, którą powoduje niedobór laktazy, czyli tzw. nietolerancja laktozy.

Objawy alergii na kazeinę (a szerzej na białka mleka krowiego)

W zależności od mechanizmów powstania można wyróżnić alergię:

• IgE-zależną
• IgE-niezależną
• mieszaną (IgE-zależną i IgE-niezależną)

W przypadku alergii IgE-zależnej objawy miejscowe pojawiają się zwykle w ciągu kilku minut po spożyciu białek mleka krowiego, a objawy ogólne najwcześniej po kilku minutach lub nawet 2 godzinach po spożyciu pokarmu z alergenem. Z kolei alergia IgE-niezależna wywołuje objawy zazwyczaj po upływie co najmniej 2 godzin, zwykle po 24–48 godzin, a wręcz po kilku dniach od spożycia alergenu.

W przebiegu IgE-zależnej alergii częściej stwierdza się objawy skórne (np. pokrzywkę, obrzęk naczynioruchowy, atopowe zapalenie skóry). Alergia IgE-niezależna przebiega z objawami ze strony przewodu pokarmowego.

Kazeina jako suplement diety dla sportowców

Australijski Instytut Sportu zakwalifikował kazeinę do suplementów kategorii A, czyli takich, których skuteczność i bezpieczeństwo potwierdzono naukowo. Suplementy kazeiny, podobnie jak suplementy z białkami serwatkowymi i białkiem sojowym, wykorzystuje się w celu ułatwienia pokrycia zwiększonego zapotrzebowania na białko.

Na podstawie badań naukowych uznano, że szczególnie efektywne może być stosowanie kazeiny na noc. Wydaje się, że w godzinach nocnych dochodzi do skutecznej syntezy białka podczas snu; jest to spowodowane wolniejszym trawieniem i uwalnianiem aminokwasów.

Co jeść, jeśli nie można spożywać białek mleka (w tym kazeiny)

Jak wiadomo, mleko i produkty mleczne zawierają wapń, dlatego wyłączenie tych produktów z diety może spowodować trudności w pokryciu zapotrzebowania na ten składnik. W związku z tym w diecie osób z ABMK należy uwzględnić produkty, które białek mleka nie zawierają, a są jednocześnie dobrym źródłem wapnia. Należą do nich mleko sojowe i tofu wzbogacone w wapń. Duża ilość wapnia znajduje się także w rybach z puszki (spożywanych łącznie z kręgosłupem), w nasionach roślin strączkowych, w zielonolistnych warzywach, orzechach i nasionach oraz płatkach owsianych i zarodkach pszennych.