Urolog – czym się zajmuje i jakie choroby leczy urolog?

Urolog to lekarz specjalizujący się w diagnostyce i leczeniu chorób układu moczowo-płciowego u mężczyzn oraz chorób układu moczowego u kobiet. Najczęściej zajmuje się wrodzonymi i nabytymi chorobami nerek, nadnerczy, pęcherza moczowego, moczowodów, prącia, jąder i prostaty.

Fot. RazorMax/ pixabay.com

Urolog – czym się zajmuje

Urologia jest gałęzią chirurgii, która zajmuje się chorobami układu moczowo-płciowego. Układ ten odpowiada przede wszystkim za pozbywanie się z organizmu wody oraz zbędnych substancji poprzez produkcję i wydalanie moczu.

Na wizytę u urologa warto wziąć spis przyjmowanych leków oraz wyniki badań krwi i moczu, jeśli były przeprowadzone w ostatnim czasie. Jeśli wizyta odbywa się z powodu konkretnych dolegliwości, najlepiej wykonać badania w okresie ich występowania.

Lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, który różni się w zależności od zgłaszanych dolegliwości. Pytania często dotyczą częstotliwości, objętości i koloru oddawanego moczu oraz dolegliwości związanych z oddawaniem moczu.

Jeżeli pacjent zaobserwuje trudności związane z oddawaniem moczu, zaleca się, aby przed konsultacją prowadził dzienniczek mikcji, w którym przez kilka dni będzie notował ilość przyjmowanych płynów i wydalanego moczu, incydenty nietrzymania moczu, kolor, ewentualny zapach moczu itd. Może to znacznie przyspieszyć postawienie prawidłowej diagnozy.

Dodatkowe badania jakie zleca lub wykonuje w gabinecie urolog to:

• oglądanie zewnętrznych narządów płciowych, włącznie z odprowadzeniem napletka
• badanie palpacyjne – dotykowa ocena podbrzusza, okolic krocza, ujścia cewki moczowej, jąder, okolic lędźwiowych
• badanie per rectum – badanie palcem gruczołu krokowego przez odbyt
• badanie krwi i moczu – w tym ogólne badanie moczu, stężenia specyficznego antygenu sterczowego (PSA) u mężczyzn
• USG dróg moczowych
• badanie urodynamiczne – badanie przepływu moczu poprzez wprowadzenie cewników do cewki moczowej i odbytu
• urografia – polega na podaniu środka kontrastowego w celu oceny jego wydalania przez nerki
• cytoskopia – ocena stanu dróg moczowych przeprowadzana z użyciem wziernika.

Urolog – jakie choroby leczy

Urolog diagnozuje i leczy różnorodne choroby w obrębie układu moczowo-płciowego, najczęściej są to:

• zapalenie gruczołu krokowego (prostaty) – ostre lub przewlekłe
• zapalenie jądra
• nietrzymanie moczu
• nowotwory łagodne i złośliwe (m.in. rak prostaty, rak pęcherza moczowego)
• rozrost stercza (inaczej rozrost gruczołu krokowego, prostaty)
• kamica nerkowa
• załupek
• zaburzenia erekcji.

Objawy chorób urologicznych – kiedy do urologa

Zaleca się, aby mężczyźni po 40. roku życia zgłaszali się do urologa raz do roku na badanie profilaktyczne. Dzięki temu możliwe jest zdiagnozowanie chorób w ich wczesnych stadium, co zwiększa szanse na skuteczne leczenie.

Objawami mogącymi być wskazaniem do konsultacji urologa są między innymi:

• krwiomocz
• zaburzenia częstotliwości oddawania moczu (częstomocz, bezmocz)
• wydalanie zbyt dużych objętości moczu (wielomocz)
• uczucie parcia na pęcherz
• ból lub pieczenie podczas oddawania moczu
• ból w podbrzuszu lub okolicach narządów moczowo-płciowych
• ból w okolicy lędźwiowej kręgosłupa
• nietrzymanie moczu
• ból, zmiana w wyglądzie, obrzęk narządów płciowych (najczęściej jąder)
• zaburzenia erekcji.

Urolog dziecięcy – kiedy szukać pomocy

Zakres występujących objawów i wykonywanych badań urologicznych u dzieci jest podobny jak u dorosłych. W trakcie konsultacji z urologiem dziecięcym zostaje zebrany dokładny wywiad, w trakcie którego rodzic powinien opisać wszystkie występujące u dziecka objawy, przyjmowane leki, pokazać wyniki przeprowadzonych dotąd badań, a w określonych przypadkach również kartę przebiegu ciąży. Jeżeli wizyta wynika z problemów z oddawaniem moczu, na kilka dni przed nią warto zmierzyć i zanotować ilość przyjmowanych przez dziecko płynów oraz ilość wydalanego moczu. U małych dzieci można to zrobić, np. ważąc suchą i pełną pieluszkę.

Głównym wyzwaniem w trakcie wizyty u urologa z dzieckiem może być dyskomfort psychiczny spowodowany koniecznością badania okolic intymnych. Dlatego ważne jest odpowiednie przygotowanie dziecka przez rodziców – wytłumaczenie jak będzie przebiegała wizyta. Badania przeprowadzane w gabinecie urologa dziecięcego to przede wszystkim oglądanie i ocena palpacyjna podbrzusza i narządów płciowych. Dodatkowo może zostać wykonane USG układu moczowego oraz zlecone inne badania – badanie urodynamiczne, dodatkowe badania krwi i moczu.

Najczęściej leczonymi zaburzeniami przez urologa dziecięcego są:

• wady wrodzone układu moczowo-płciowego, np. spodziectwo
• stulejka, czyli zwężenie napletka, które uniemożliwia jego prawidłowe zsuwanie z żołędzi prącia
• wnętrostwo (niezstąpione jądro)
• wodniak jądra i powrózka nasiennego.

Objawem, który jest częsty i nie należy go ignorować, także u dzieci, jest moczenie, szczególnie moczenie nocne. Na ogół dolegliwość ta mija z wiekiem, jednak nie należy jej bagatelizować. Moczenie nocne może wynikać nie tylko ze stanu emocjonalnego, ale także z wad rozwojowych lub zbyt niskiego poziomu wazopresyny w organizmie (jest to hormon, który hamuje produkcję moczu w nocy). Nieleczone moczenie nocne może prowadzić do poważnych zaburzeń, m.in. niewydolności nerek. Leczeniem moczenia mocnego zajmują się głównie nefrolodzy.

Urolog na NFZ – skierowanie, czas oczekiwania na wizytę

Refundowana przez NFZ wizyta u urologa wymaga przedstawienia skierowania. Uprawniony do wystawiania skierowań w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej jest lekarz POZ lub inny lekarz udzielający świadczeń w ramach ważnej umowy z NFZ.

Czas oczekiwania na konsultację urologiczną na NFZ różni się znacząco w zależności od województwa i konkretnego ośrodka, i średnio wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Urolog prywatnie – koszt, dostępność specjalistów

Według danych Naczelnej Izby Lekarskiej aktualnych w dniu publikacji tego artykułu liczba urologów wykonujących zawód w Polsce to 1447. Lekarzy ze specjalizacją urologii dziecięcej jest 76.

Prywatna konsultacja urologiczna kosztuje ok. 150–250 zł za wizytę, badania są płatne dodatkowo. Dostępność lekarzy przyjmujących pacjentów w prywatnych gabinetach jest duża i na wizytę najczęściej nie trzeba czekać dłużej niż kilka dni.