×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Wysoki poziom cholesterolu - kiedy należy przyjmować leki?

Pytanie nadesłane do redakcji

Mam 65 lat, stężenie całkowitego cholesterolu 290 mg/dl, triglicerydów 89 mg/dl, HDL 106 mg/dl, LDL 166 mg/dl. Jestem osobą szczupłą, odżywiam się dietetycznie, a mimo to stężenie cholesterolu z roku na rok się zwiększa. Czy mam zacząć przyjmować statyny? Które z nich są najmniej szkodliwe? Proszę o radę.

Odpowiedziała
dr n. med. Aleksandra Lenart-Migdalska

Odkładanie się cholesterolu w postaci lipoprotein o małej gęstości (LDL – czyli tzw. złego cholesterolu) i innych lipoprotein bogatych w cholesterol w ścianach tętnic jest kluczowe w procesie rozwoju miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych rozwijających się na jej podłożu. Obniżanie stężenia LDL ma istotne znaczenie w zmniejszeniu ryzyka chorób serca i naczyń.

U osób bez stwierdzonej choroby sercowo-naczyniowej związanej z miażdżycą, cukrzycy typu 2, przewlekłej choroby nerek, rodzinnej hipercholesterolemii (czyli u osób nazywanych pozornie zdrowymi) decyzję o włączeniu leczenia obniżającego stężenie cholesterolu opiera się na:

  • ocenie ryzyka wystąpienia zdarzeń, takich jak zawał serca lub udar mózgu (czyli epizodów choroby układu sercowo-naczyniowego) oszacowanego na podstawie karty SCORE2 (dla osób w wieku 40–69 lat) lub SCORE2-OP (dla osób w wieku ≥70 lat)
  • ocenie stężenia stężenia cholesterolu LDL (tzw. zły cholesterol).

Jak czytać kartę SCORE2?

Tablica ryzyka SCORE u kobiet - INFOGRAFIKA
Ryc. Tablica ryzyka SCORE u kobiet

Tablica ryzyka SCORE u meżczyzn - INFOGRAFIKA
Ryc. Tablica ryzyka SCORE u meżczyzn

Tablica ryzyka SCORE - 10-letnie ryzyko - INFOGRAFIKA

Skale oceny ryzyka SCORE2 oraz SCORE2-OP zostały opracowane dla krajów europejskich i określają 10-letnie ryzyko wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej. Kraje podzielono na grupy małego, umiarkowanego, dużego i bardzo dużego ryzyka wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej. Polska należy do grypy krajów dużego ryzyka. Aby ustalić ryzyko choroby sercowo-naczyniowej u konkretnego pacjenta, do odpowiedniej dla kraju karty SCORE2 (lub SCORE2-OP) należy wprowadzić poniższe parametry:

  • płeć
  • wiek
  • informację na temat palenia tytoniu
  • skurczowe ciśnienie tętnicze (tj. pierwsza wartość podawana w wyniku pomiaru ciśnienia tętniczego)
  • stężenie cholesterolu nie-HDL.

Na tej podstawie można oszacować, czy u danej osoby ryzyko choroby sercowo-naczyniowej jest:

  • małe do umiarkowanego,
  • duże,
  • bardzo duże.

Decyzję o konieczności modyfikacji stylu życia (zmiana diety, redukcja nadmiernej masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej, ograniczenie spożycia alkoholu, zaprzestanie palenia tytoniu) lub dodatkowo włączenia leczenia farmakologicznego, dostosowuje się do indywidualnego całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego. Im większe ryzyko, tym intensywniejsze działania powinno się podejmować. U pacjentów z rozpoznaną chorobą sercowo-naczyniową związaną z miażdżycą (np. chorzy po zawale serca lub po udarze mózgu) ryzyko epizodów sercowo-naczyniowych jest bardzo duże, dlatego u tych pacjentów leczenie farmakologiczne powinno być włączone niezależnie od wyjściowych wartości cholesterolu.

Podstawowa ocena parametrów lipidowych (tzw. lipidogram) obejmuje stężenia:

  • cholesterolu całkowitego (TC)

  • cholesterolu frakcji lipoprotein o małej gęstości (LDL – tzw. zły cholesterol) – jest głównym celem leczenia lekami obniżającymi stężenie cholesterolu.

  • Można go mierzyć bezpośrednio lub wylicza się za pomocą wzoru Friedewalda (na podstawie znanych wartości cholesterolu całkowitego, HDL oraz stężenia triglicerydów); w poszczególnych grupach pacjentów należy osiągnąć następujące cele:
    <1,0 mmol/l (<40 mg/dl) – u osób z ekstremalnie dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym
    <1,4 mmol/l (<55 mg/dl) – u osób z bardzo dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym
    <1,8 mmol/l (<70 mg/dl) – u osób z dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym
    <2,6 mmol/l (<100 mg/dl) – u osób z umiarkowanym ryzykiem sercowo-naczyniowym
    <3,0 mmol/l (<116 mg/dl) – u osób z małym ryzykiem sercowo-naczyniowym
  • triglicerydów (TG) – nie jest głównym celem terapeutycznym, ale dostarcza dodatkowych informacji na temat ryzyka choroby sercowo-naczyniowej, stężenie TG <1,7 mmol/l (<150 mg/dl) wskazuje na małe ryzyko, a większe wartości na konieczność poszukiwania innych czynników ryzyka (np. cukrzyca, nadużywanie alkoholu)

  • cholesterolu frakcji lipoprotein o dużej gęstości (HDL – tzw. dobry cholesterol) – aktualnie nie określono w badaniach klinicznych docelowych wartości stężeń HDL. Aktywność fizyczna i inne czynniki związane ze stylem życia pozostają istotnymi sposobami na zwiększenie stężenia HDL (w większym stopniu niż leczenie farmakologiczne)

  • nie-HDL – stężenie cholesterolu frakcji lipoprotein innych niż o dużej gęstości (różnica między stężeniem TC a stężeniem HDL) – wykorzystywane jest do oszacowania ryzyka za pomocą kart SCORE2 oraz SCORE2-OP. Zmiana stężenia tej frakcji może być dodatkowym celem terapeutycznym (zwłaszcza u pacjentów z dużym stężeniem triglicerydów lub cukrzycą). Wartości docelowe cholesterolu nie-HDL:
    <1,8 mmol/L (<70 mg/dl) – u osób z ekstremalnie dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym
    <2,2 mmol/L (<85 mg/dl) – u osób z bardzo dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym
    <2,6 mmol/L (<100 mg/dl) – u osób z dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym
    <3,4 mmol/L (<130 mg/dl) – u osób z umiarkowanym ryzykiem sercowo-naczyniowym.

W badaniach przesiewowych ocena parametrów lipidowych jest oznaczana w krwi, która powinna (ale nie musi) być pobrana na czczo. U pacjentów z cukrzycą, zespołem metabolicznym lub dużym stężeniem triglicerydów oznaczenia stężenia LDL z próbek niepobranych na czczo mogą być niewiarygodne.

Lekiem pierwszego wyboru w leczeniu dużego stężenia cholesterolu są statyny, które obniżają stężenie LDL, ale również triglicerydów. Jeśli stosowane leczenie jest niewystarczające (bądź nietolerowane), można dołączyć dodatkowe leki:

  • selektywne inhibitory absorpcji cholesterolu (np. ezetymib)
  • inhibitory PCSK9 (np. ewolokumab, alirokumab).

W leczeniu stosuje się także inne leki obniżające stężenie cholesterolu: fibraty, kwasy tłuszczowe z grupy omega-3, sekwestranty kwasów żółciowych oraz, od niedawna, inklisiran.

Statyny są zasadniczo bardzo dobrze tolerowanymi i bezpiecznymi lekami. Działania niepożądane występują rzadko. U niektórych pacjentów leczonych statynami może wystąpić miopatia (czyli uszkodzenie mięśni) lub dochodzić do odwracalnego zwiększenia stężenia enzymów wątrobowych (tzw. próby wątrobowe). Chociaż 5%–10% przyjmujących statyny zgłasza bóle mięśniowe, zwykle nie jest to związane ze stosowaniem statyn. Ryzyko miopatii można zminimalizować poprzez unikanie jednoczesnego stosowania leków potencjalnie wchodzących w interakcję ze statynami, takich jak: werapamil, diltiazem, amlodypina, amiodaron, ranolazyna, czy gemfibrozyl.

Dane zawarte w pytaniu Czytelnika są niewystarczające do indywidualnej oceny ryzyka sercowo-naczyniowego oraz określenia docelowych wartości stężeń cholesterolu. Należy pamiętać, że poza dużymi stężeniami cholesterolu, na zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych wpływa również m.in. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, palenie papierosów, czy otyłość. Podstawą profilaktyki chorób układu sercowo-naczyniowego jest regularna aktywność fizyczna (aerobowy wysiłek w połączeniu z ćwiczeniami oporowymi oraz zmniejszenie ilości czasu spędzonego w pozycji siedzącej), stosowanie zdrowej diety bogatej w produkty pochodzenia roślinnego, osiągnięcie i utrzymanie zdrowej masy ciała, a także unikanie używek (tj. tytoń czy alkohol). Interwencje z zakresu stylu życia wskazane są u wszystkich pacjentów z czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i mogą opóźnić konieczność wdrożenia leczenia farmakologicznego oraz dodatkowo wspierać działanie leków.

14.04.2023
Zobacz także
  • Zasady leczenia choroby wieńcowej
  • Dobry cholesterol i zły cholesterol
Wybrane treści dla Ciebie
  • Jestem szczupła, a mimo to mam podwyższony poziom cholesterolu - dlaczego?
  • Jakie mogą być konsekwencje niskiego cholesterolu?
  • Hipercholesterolemia – leczenie: leki na hipercholesterolemię
  • Sterole i stanole roślinne
  • Czy za dużo dobrego cholesterolu-HDL też szkodzi?
  • Statyny
  • W jakiej poradni powinna się leczyć osoba z hipercholesterolemią?
  • Kępki żółte (żółtaki) - rodzaje, przyczyny i usuwanie
  • Dieta w zespole metabolicznym
  • Cholesterol całkowity – normy
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta