Pytanie nadesłane do redakcji
Jestem osobą szczupłą (BMI 19,5), aktywną, nie jem tłustych i smażonych potraw, a mimo to wartość „złego” cholesterol przekracza u mnie dwukrotnie normę. W jaki sposób można je zmniejszyć (oprócz stosowania mocnych leków)? Czy może to być uwarunkowane genetycznie?
Hipercholesterolemia to zwiększone stężenie w osoczu cholesterolu frakcji LDL, zwanej często „złym” cholesterolem. Stężenie LDL, powyżej którego rozpoznaje się hipercholesterolemię, to 3,0 mmol/l (115 mg/dl).
Hipercholesterolemia jest bardzo częstym problemem. Szacuje się, że występuje niemal u 60% dorosłych Polaków. Hipercholesterolemia może być pierwotna, zwykle uwarunkowana genetycznie, lub wtórna, będąca objawem innych chorób.
Najczęstszą postacią hipercholesterolemii pierwotnej jest postać uwarunkowana mutacją wielu genów (tzw. wielogenowa) i często nieprawidłową dietą. Stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL jest zwykle umiarkowanie zwiększone (ok. 2-krotnie przekroczona wartość graniczna). Do hipercholesterolemii pierwotnej zalicza się także hipercholesterolemię rodzinną, zaburzenie metabolizmu cholesterolu, które jest uwarunkowane mutacją jednego genu. Postacie ciężkie charakteryzują się bardzo dużym stężeniem cholesterolu (4–6-krotność stężenia granicznego) i rozwojem miażdżycy w dzieciństwie. Postacie o lżejszym przebiegu charakteryzuje duże stężenie cholesterolu i przedwczesny rozwój miażdżycy, tj. u mężczyzn po 30. rż., a u kobiet po 40. rż.
Główne przyczyny hipercholesterolemii wtórnej to:
- niedoczynność tarczycy
- zespół nerczycowy
- choroby wątroby przebiegające z zastojem żółci
- jadłowstręt psychiczny
- przewlekłe stosowanie leków, np. progestagenów, glikokortykosteroidów, niektórych leków przyjmowanych w zakażeniu HIV, niektórych diuretyków.
Stężenie cholesterolu rośnie także wraz z wiekiem, może być również związane z nieprawidłową dietą.
Jak Pani widzi nadwaga, otyłość czy nieprawidłowa dieta nie stanowią głównej i jedynej przyczyny zwiększonego stężenia cholesterolu. Należy pamiętać, że dieta, która wraz z uwarunkowaniami genetycznymi przyczynia się do hipercholesterolemii, to nie tylko smażone czy tłuste potrawy, ale także słodycze (w tym czekolada), pokarmy wysoko przetworzone np. z tzw. fast foodów czy inne pokarmy zawierające dużo nasyconych kwasów tłuszczowych, m.in. sery żółte i pleśniowe, masło, majonez, śmietana czy czerwone mięso.
Powinna się Pani udać do swojego lekarza pierwszego kontaktu, wykonać badanie kontrolne pełnego lipidogramu (frakcja HDL, LDL, triglicerydy) i zastanowić się, czy w najbliższej rodzinie ktoś miał/ma podobne zaburzenia. Należy także wykluczyć choroby tarczycy, nerek czy wątroby. O sposobie leczenia zwiększonego stężenia cholesterolu decyduje całkowite ryzyko sercowo-naczyniowe (ocenia je lekarz) oraz wielkość stężenia cholesterolu.
Na leczenie hipercholesterolemii składa się postępowanie niefarmakologiczne, tj. dieta z ograniczeniem spożywania nasyconych kwasów tłuszczowych (<15 g/dobę) i bogata w jednonienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe (zawarte np. w rybach, orzechach, olejach roślinnych) oraz leki, m.in. statyny. Więcej informacji: Hipercholesterolemia
Polecamy artykuły:
- Które ryby są najzdrowsze? Jak często i w jakich ilościach powinniśmy je spożywać?
- Orzechy
- Masło czy margaryna - co jest zdrowsze?
- Kwasy tłuszczowe trans - czy wszystkie są złe?
Przewlekłe utrzymywanie się dużego stężenia cholesterolu we krwi jest jednym z czynników rozwoju miażdżycy, która prowadzi do choroby niedokrwiennej serca lub może być przyczyną udaru mózgu.
