×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Hipercholesterolemia – leczenie: leki na hipercholesterolemię

lek. Magdalena Wiercińska
dr n. med. Dominika Wnęk (autor części dietetycznej)

Celem leczenia hipercholesterolemii jest zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL we krwi do pożądanej u danego pacjenta wartości. Zawsze wymagana jest zmiana stylu życia. Jeśli to niewystarczające, lekarz zleci także leki, zwykle statyny. Leczenie hipercholesterolemii jest procesem przewlekłym.

Leczenie hipercholesterolemii polega na zmniejszeniu stężenia cholesterolu LDL do pożądanego u danego pacjenta poziomu. Zawsze wymagana jest zmiana stylu życia. Leczenie farmakologiczne wprowadza się u osób, u których modyfikacja stylu życia nie przyniosła oczekiwanego efektu lub których wyjściowy stan tego wymaga. Przy ustalaniu docelowej wartości cholesterolu LDL dla danego pacjenta lekarz bierze pod uwagę wartość wyjściową cholesterolu LDL i ryzyko sercowo-naczyniowe.

Leczenie niefarmakologiczne - zasady żywienia

W przypadku hipercholesterolemii obowiązują podobne zasady żywienia jak dla populacji ogólnej, jednak ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych (tłuszcze zwierzęce, oleje palmowy i kokosowy) powinno być większe, tj. <7% zapotrzebowania energetycznego (<15 g/d przy diecie o zawartości energetycznej 2000 kcal). Zaleca się ich zastępowanie wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi ω-6 oraz jednonienasyconymi kwasami tłuszczowymi (tłuszcze roślinne). Ponadto ograniczać trzeba izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych (tzw. tłuszcze trans), których głównym źródłem jest tłuszcz cukierniczy (gotowe wyroby przemysłu cukierniczego).

Nasycone kwasy tłuszczowe

W diecie w hipercholesterolemii szczególną uwagę warto zwrócić na ilość, a przede wszystkim jakość spożywanych tłuszczów.

Osoby chore na hipercholesterolemię powinny znacząco ograniczyć ilość nasyconych kwasów tłuszczowych. W praktyce oznacza to ograniczenie spożycia tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Ponadto powinny kontrolować spożycie tłustego czerwonego mięsa, smalcu, masła, bogatych w tłuszcze produktów mlecznych i serów (sery topione, serki typu fromage, sery pleśniowe oraz żółte) oraz włączć do diety jednonienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, których głównym źródłem są oleje roślinne, orzechy, pestki, nasiona oraz tłuste ryby morskie.

Tłuszcze trans

Z diety należy wyeliminować tłuszcze trans, powstające wskutek utwardzania olejów roślinnych metodą uwodornienia. Tłuszcze te zwiększają stężenie cholesterolu LDL, zmniejszają stężenie stężenie cholesterolu HDL oraz zwiększają oporność tkanek na działanie insuliny. Źródło tych kwasów stanowią gotowe produkty piekarnicze (ciasta, ciasteczka, wafelki), margaryny twarde oraz żywność wysokoprzetworzona (chipsy, posiłki typu fast food oraz zupy w proszku).

W diecie tej ważne jest unikanie produktów z dużą zawartością cholesterolu. Są to tłuste mięsa, podroby, bogate w tłuszcze produkty mleczne oraz żółtka jaj.

Zalecane produkty żywieniowe

Należy włączyć do jadłospisu drób, ryby morskie oraz chude produkty nabiałowe (jogurty naturalne [unikaj owocowych], kefiry i maślanki). Zgodnie z zaleceniami tłuste ryby morskie spożywaj co najmniej dwa razy w tygodniu. Produkty mięsne, obfitujące w białko, możesz dwa razy w tygodniu zastąpić białkiem pochodzenia roślinnego i włączyć do diety nasiona roślin strączkowych: soję, soczewicę, fasolę i ciecierzycę.

Szczególnie istotne jest włączenie do jadłospisu produktów zawierających rozpuszczalne frakcje błonnika pokarmowego. Znajdziesz go w warzywach i owocach, nasionach roślin strączkowych, płatkach owsianych i pełnoziarnistych produktach zbożowych.

Sterole i stanole roślinne

W leczeniu hipercholesterolemii pewną rolę odgrywają produkty zawierające sterole i stanole roślinne, których mechanizm działania polega na zmniejszaniu wchłaniania cholesterolu z przewodu pokarmowego. Sterole i stanole roślinne dodaje się głównie do margaryn, jogurtów i serków (jest to wyraźnie zaznaczone na opakowaniu). Badania wskazują, że efekt terapeutyczny, czyli zmniejszenie stężenia cholesterolu o blisko 10%, uzyskuje się przy spożyciu stanoli w ilości około 2 g/dzień.

Redukcja masy ciała

Osoby otyłe powinny dążyć do redukcji masy ciała o około 5–10%. Już tak niewielka zmiana przynosi istotną poprawę parametrów gospodarki lipidowej i węglowodanowej.

Nie zawsze efekty leczenia zwiększonego stężenia cholesterolu (zwłaszcza w przebiegu hipercholesterolemii rodzinnej) są w pełni zadowalające. Nie wolno jednak rezygnować z przestrzegania wyżej wymienionych zasad.

Zapamiętaj!

  • W swoim jadłospisie uwzględniaj warzywa i owoce. To doskonałe źródło błonnika pokarmowego.
  • Włącz do jadłospisu także inne produkty zawierające błonnik pokarmowy, a zwłaszcza błonnik rozpuszczalny w wodzie, jak płatki owsiane czy babkę płesznika.
  • Przynajmniej dwa razy w tygodniu staraj się jeść tłuste ryby morskie – makrelę, łososia czy sardynki.
  • Staraj się włączyć do diety posiłki bazujące na nasionach roślin strączkowych – fasoli, soi, soczewicy i cieciorce.
  • Codziennie zjadaj niewielką porcję (około 30 g) orzechów. Mogą to być orzechy włoskie, migdały lub orzechy laskowe.
  • Unikaj tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, spożywaj głównie oleje roślinne – rzepakowy i oliwę z oliwek.
  • Około 30 minut w ciągu dnia poświęć na aktywność fizyczną.
  • Jeżeli dodatkowo – poza zwiększonym stężeniem cholesterolu – masz podwyższone stężenie triglicerydów, ogranicz spożycie cukrów prostych i alkoholu.

Przeczytaj więcej o diecie w hipercholesterolemii: Hipercholesterolemia: Dieta na obniżenie cholesterolu - jadłospis, przepisy

Leki stosowane w leczeniu hipercholesterolemii

Do leków stosowanych w hipercholesterolemii należą:

  1. statyny
  2. ezetymib
  3. inhibitory PCSK9
  4. żywice jonowymienne
  5. kwas bempediowy
  6. lomitapid

Leki stosowane w leczeniu hipercholesterolemii - statyny

Statyny są podstawowymi lekami stosowanymi w leczeniu hipercholesterolemii, najczęściej są stosowane samodzielnie (w monoterapii), a czasem, jeśli takie leczenie jest nieskuteczne, stosuje się je w skojarzeniu z innymi lekami. Zazwyczaj też od nich rozpoczyna się leczenie. Statyny mają wskazania, przeciwwskazania i działania niepożądane. Do tej grupy leków należą: atorwastatyna, rozuwastatyna, lowastatyna, pitawastatyna, simwastatyna, prawastatyna, pitawastatyna, fluwastatyna. Przeczytaj więcej: Statyny

Leki stosowane w leczeniu hipercholesterolemii - ezetymib

Lek ten zmniejsza stężenie cholesterolu w surowicy, wybiórczo hamując w jelicie wchłanianie cholesterolu pochodzenia pokarmowego i zawartego w żółci. Prowadzi to do zmniejszenia ilości cholesterolu napływającego do wątroby, która do produkcji kwasów żółciowych wykorzystuje cholesterol z krwi.

Ezetymib stosuje się głównie w leczeniu skojarzonym ze statyną (dołączany w pierwszej kolejności) u osób ze znaczną hipercholesterolemią, w celu osiągnięcia docelowego stężenia cholesterolu LDL. Ezetymib może być również użyteczny w monoterapii, czyli stosowany samodzielnie u pacjentów, którzy nie tolerują statyn. Obniża stężenie cholesterolu we krwi słabiej niż statyny. U chorych nietolerujących statyn ezetymib można stosować w skojarzeniu z inhibitorem PCSK9.

Leki stosowane w leczeniu hipercholesterolemii - inhibitory PCSK9

Należące do tej grupy tzw. przeciwciała monoklonalne przeciwko PCSK9 (ewolokumab, alirokumab) bardzo znacząco zmniejszają stężenie cholesterolu LDL we krwi. Inhibitory PCSK9 podaje się we wstrzyknięciach podskórnych raz na 2 lub 4 tygodnie. Stosuje się je u pacjentów:

  1. u których nie udało się osiągnąć docelowego stężenia cholesterolu LDL pomimo przyjmowania statyny w maksymalnej tolerowanej dawce w połączeniu z ezetymibem u chorych obciążonych bardzo dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym
    • z chorobą układu sercowo-naczyniowego (np. chorobą niedokrwienną serca) na podłożu miażdżycy
    • z hipercholesterolemią rodzinną i chorobą układu sercowo-naczyniowego na podłożu miażdżycy lub z innym głównym czynnikiem ryzyka
  2. którzy nie tolerują statyn.

Nowym lekiem również hamującym PCSK9, który stosuje się w pierwotnej hipercholesterolemii (rodzinnej heterozygotycznej i nierodzinnej) oraz dyslipidemii mieszanej, jest inklisiran.

Leki stosowane w leczeniu hipercholesterolemii - żywice jonowymienne

Leki te wiążą w jelicie kwasy żółciowe. Należą do nich kolesewelam i cholestyramina. Żywice słabiej niż statyny zmniejszają stężenie cholesterolu LDL (LDL-C). Stosuje się je w leczeniu hipercholesterolemii u osób, u których statyny są przeciwwskazane (np. u kobiet w ciąży), źle tolerowane lub niewystarczająco skuteczne.

Przeciwwskazaniem do stosowania żywic jest stężenie triglicerydów w osoczu >5,6 mmol/l (500 mg/dl), a według niektórych ekspertów >3,4 mmol/l (300 mg/dl).

Działania niepożądane:

  1. uciążliwe dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego – zaparcie, odbijanie, ból brzucha, wzdęcia
  2. upośledzenie wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz innych leków, np. β-blokerów, diuretyków tiazydowych, tyroksyny, digoksyny, VKA.

Leki stosowane w leczeniu hipercholesterolemii - kwas bempediowy

Lek ten hamuje powstawanie cholesterolu w wątrobie poprzez hamowanie enzymu – lipazy ATP-cytrynianowej. Działa więc na wcześniejszym etapie powstawania cholesterolu niż statyny. Efekt działania kwasu bempediowego jest podobny do efektu ezetymibu. Można stosować go w skojrzeniu ze statyną lub ezetymibem. Ma też zastosowanie w razie nietolerancji statyn.

Leki stosowane w leczeniu hipercholesterolemii - lomitapid

Lomitapid to lek, który stosuje się w leczeniu hipercholesterolemii rodzinnej, jej homozygotycznej postaci. Przeczytaj więcej: Hipercholesterolemia rodzinna

Inne metody leczenia

U chorych z hipercholesterolemią rodzinną, postacią homozygotyczną stosuje się tzw. aferezę LDL, czyli w uproszczeniu oczyszczanie krwi z cholesterolu LDL. Zabieg polega na przepuszczeniu krwi przez specjalne filtry, które usuwają z niej cholesterol LDL. Zabiegi są zwykle powtarzane co 2 tygodnie. Oprócz tego, chorzy nadal musza przyjmować leki: statynę w skojarzeniu z inhibitorami PCSK9.

07.02.2023
Zobacz także
  • Jak zmniejszyć stężenie triglicerydów we krwi?
Wybrane treści dla Ciebie
  • Hipercholesterolemia
  • Kępki żółte (żółtaki) - rodzaje, przyczyny i usuwanie
  • Co zamiast statyn na cholesterol?
  • Statyny
  • Choroba wieńcowa
  • Masło czy margaryna - co jest zdrowsze?
  • Hipercholesterolemia rodzinna
  • Czy za dużo dobrego cholesterolu-HDL też szkodzi?
  • Ciężka hipertriglicerydemia
  • W jakiej poradni powinna się leczyć osoba z hipercholesterolemią?
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta