×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Jeść jajka, czy nie jeść...

lek. Dorota Godawska
Centrum Leczenia Cukrzycy "Insumed" Kraków

Zalecenia spożywania cholesterolu w bezpiecznej ilości, która nie wpłynie na podniesienie ryzyka wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej, różnią się w zależności od kraju, a nawet różnych towarzystw medycznych w obrębie jednego kraju.

eggs

Fot. Jakub Kapusnak / Foodies Feed

Jajko, jako często spożywany produkt bogaty w cholesterol (1 jajko zawiera około 200 mg cholesterolu), jest traktowane jako jeden z głównych sprawców chorób serca i naczyń. Na przykład australijska organizacja National Heart Foundation zaleca spożycie maksymalnie 6 jajek na tydzień, brytyjskie towarzystwa – British Heart Foundation i Diabetes United Kingdom – nie ograniczają spożycia cholesterolu (w tym jajek). Amerykańskie towarzystwo American Diabetes Association (ADA) do niedawna zalecała spożycie cholesterolu do 300 mg dziennie (maksymalnie 1 jajko dziennie).

Stanowiska towarzystw naukowych nie pomagają w odpowiedzi na pytanie:
jeść jajka, czy nie jeść? A jeśli jeść – to ile?

Z zalecania ograniczenia spożycia cholesterolu zrezygnowały obecnie, oprócz ADA, również amerykańskie organizacje – American Heart Foundation i American Collage of Cardiology. Natomiast amerykańskie towarzystwo National Lipid Association (NLA) utrzymało zalecenie ograniczenia spożycia cholesterolu do 200 mg dziennie dla osób z dyslipidemią.

Cholesterol w badaniach klinicznych

Z dotychczasowych badań oceniających wpływ różnych rodzajów diet na stężenie cholesterolu we krwi wynika, że wpływ spożywanego cholesterolu na jego stężenie we krwi jest mały. Obliczono, że zwiększenie cholesterolu w diecie o 100 mg na dobę powoduje wzrost stężenia cholesterolu całkowitego we krwi o 0,06 mmol/l, a frakcji HDL o 0,008 mmol/l. Ale obserwowano znaczną zmienność stężenia cholesterolu we krwi w odpowiedzi na spożywany cholesterol. Na przykład u osób z otyłością i insulinoopornością występowała mniejsza przyswajalność cholesterolu w porównaniu z osobami szczupłymi i bez insulinooporności.

W przeprowadzonych metaanalizach badań wykazano, że większy wpływ na stężenie LDL cholesterolu we krwi mają nasycone kwasy tłuszczowe oraz wielonienasycone kwasy w postaci trans w porównaniu z cholesterolem w diecie. Zmniejszenie dziennego spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych o 2,8 grama powoduje zmniejszenie stężenia całkowitego cholesterolu o około 0,08 mmol/l. Dlatego też po zjedzeniu jednego jajka oczekiwane zwiększenie stężenia cholesterolu całkowitego we krwi wyniesie około 0,12 mmol/l.

Jednocześnie rezygnacja ze zjedzenia 6 gramów nasyconych kwasów tłuszczowych (na przykład łyżeczki masła) spowoduje zmniejszenie stężenia całkowitego cholesterolu we krwi o podobną wartość. Co więcej, w niektórych badaniach przeprowadzonych w populacji ogólnej (u osób bez zwiększonego ryzyka sercowo-naczyniowego) zaobserwowano poprawę parametrów lipidowych po zwiększonym spożyciu jajek (2–3 jajka dziennie). Efekt ten stwierdzano wtedy, gdy w diecie "wysokocholesterolowej" była zmniejszona ilość nasyconych kwasów tłuszczowych (stosunek wielonienasyconych kwasów tłuszczowych do nasyconych kwasów tłuszczowych >0,7).

U osób o większym ryzyku wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, w tym u osób z zespołem metabolicznym czy cukrzycą typu 2, spożywanie jajek (nawet 2 sztuk dziennie) w porównaniu z niespożywaniem jajek nie tylko nie zwiększało stężenia LDL cholesterolu, ale powodowało zmniejszenie wskaźników zapalnych we krwi (TNF-α, surowiczy amyloid A).

Plusy i minusy spożywania jajek

Korzystne efekty konsumpcji jajek wynikają z zawartości w nich:

  • karotenoidów (luteiny, zeaksantyny) działających korzystnie w prewencji zaćmy i zwyrodnienia plamki związanej z wiekiem, a także przeciwzapalnie jako antyoksydanty
  • argininy – prekursora tlenku azotu, który działa rozszerzająco na naczynia krwionośne oraz odgrywa kluczową rolę w regulacji funkcji śródbłonka
  • kwasu foliowego, który redukuje ryzyko rozwoju wad cewy nerwowej w trakcie rozwoju płodowego, a także może zmniejszyć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 i choroby sercowo-naczyniowe
  • choliny, która jest znanym neurotransmiterem biorącym udział w procesach poznawczych mózgu.

Ale obecność w diecie fosfatydylocholiny, której bogatym źródłem jest żółtko jaja kurzego, może spowodować powstanie aterogennego metabolitu (tlenek N-trimetyloaminy – TMAO), jeśli we florze jelitowej obecne są odpowiednie bakterie metabolizujące fosfatydylocholinę. Obecność TMAO we krwi związana jest ze zwiększonym ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowch. Jednak wpływ konsumpcji jajek na stężenie TMAO we krwi wymaga dalszych badań

Wnioski:

Badania kliniczne pokazują, że zarówno osoby zdrowe, jak i te obciążone dużym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych (np. chorobą wieńcową czy cukrzycą typu 2) mogą odnieść korzyści z jedzenia jajek pod warunkiem, że są one składnikiem ogólnie zdrowej diety (przede wszystkim ze zmniejszoną podażą nasyconych kwasów tłuszczowych). Oznacza to , że obfituje ona w warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, chude mięsa i nabiał oraz ryby.

Piśmiennictwo:

  1. Jo Ann S. Carson, Alice H. Lichtenstein, Cheryl A.M. Anderson, Lawrence J. Appel, Penny M. Kris-Etherton, Katie A. Meyer, Kristina Petersen, Tamar Polonsky, Linda Van Horn, Dietary Cholesterol and Cardiovascular Risk: A Science Advisory From the American Heart Association, Circulation. 2020;141:e39–e53.
  2. 2021 ESC Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice (European Heart Journal; 2021 — doi: 10.1093/eurheartj/ehab484).

13.04.2017
Zobacz także
  • Jajko – wartości odżywcze, czy jajko podwyższa cholesterol?
  • Cholesterol - funkcje, źródła, frakcje, stężenie
  • Dieta 50+
  • Dieta w wieku 40–50 lat
  • Dieta w wieku 20–40 lat
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zdrowo się odżywiam i uprawiam sport a mój cholesterol rośnie - dlaczego?
  • Kępki żółte (żółtaki) - rodzaje, przyczyny i usuwanie
  • Jakie mogą być konsekwencje niskiego cholesterolu?
  • Wysoki poziom cholesterolu - kiedy należy przyjmować leki?
  • Choroba wieńcowa
  • Lipidy i lipoproteiny
  • Hipercholesterolemia
  • Miażdżyca
  • Ciężka hipertriglicerydemia
  • Lipidogram
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta