Wyróżnia się 3 typy ANCA: c-ANCA (typ cytoplazmatyczny; PR3-ANCA), p-ANCA (typ okołojądrowy; MPO-ANCA) oraz a-ANCA (nietypowe). Przeciwciała c-ANCA reagują głównie z proteinazą 3, rzadziej z białkiem BPI, enolazą i lizozymem. Głównym antygenem dla p-ANCA jest natywna mieloperoksydaza, ale przeciwciała te reagują swoiście także z katepsyną G, laktoferryną, elastazą i katalazą.
ANCA (c-ANCA, p-ANCA) uważane są za istotny wykładnik serologiczny zapaleń naczyń – szczególnie w ziarniniakowatości z zapaleniem naczyń (Wegenera; granulomatosis with polyangitis – GPA). Występują również w mikroskopowej postaci guzkowego zapalenia tętnic, ale także w eozynofilowej ziarniniakowatości z zapaleniem naczyń (zespole Churga i Strauss; eosinophilic granulomatosis with polyangiitis – EGPA), chorobie Behçeta, chorobie Schönleina i Henocha oraz chorobie Kawasakiego. Ich obecność wykazano także w innych układowych chorobach tkanki łącznej: MIZS, reumatoidalnym zapaleniu stawów, toczniu rumieniowatym układowym, twardzinie układowej, zespole Sjögrena i zapaleniu wielomięśniowym, a także w chorobach o podłożu autoimmunizacyjnym: wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, autoimmunizacyjnym zapaleniu wątroby i pierwotnym stwardniającym zapaleniu dróg żółciowych. ANCA wykrywano również w przebiegu zakażenia HIV, aktywnej postaci gruźlicy, zapaleniu wsierdzia, zakażeniach grzybiczych, u osób leczonych sulfasalazyną, D-penicylaminą, allopurynolem (i niektórymi innymi lekami) oraz u chorych na mukowiscydozę.
Przydatność diagnostyczna ANCA jest niewątpliwie największa w rozpoznawaniu układowych zapaleń naczyń. U chorych z GPA c-ANCA występują w 65% przypadków postaci nieaktywnej choroby i 95–99% przypadków postaci aktywnej. Ich miano koreluje z aktywnością procesu zapalnego i odpowiedzią na leczenie. W pozostałych chorobach stwierdzano p-ANCA i c-ANCA. Na przykład w mikroskopowej postaci guzkowego zapalenia tętnic u 70% osób stwierdzano p-ANCA, a u 25% c-ANCA. Wykazano, że obecność c-ANCA jest czynnikiem prognostycznym uszkodzenia czynności nerek, natomiast miano p-ANCA zwiększa się w zaostrzeniu choroby. Przeciwciała przeciw laktoferrynie (p-ANCA) wykrywano u chorych na kłębuszkowe zapalenie nerek i w przebiegu tocznia rumieniowatego z zajęciem nerek; przeciwciała przeciw lizozymowi (c-ANCA) – u chorych na toczeń układowy i reumatoidalne zapalenie stawów; przeciwciała przeciwko katepsynie G (p-ANCA) – w reumatoidalnym zapaleniu stawów i wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego; a przeciwciała przeciwko elastazie (p-ANCA) – w toczniu rumieniowatym układowym. Przeciwciała ANCA należą najczęściej do immunoglobulin klasy IgG. Obecność ANCA w podklasie IgG3 wskazuje na dużą aktywność kliniczną zapalenia naczyń. (2014)
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej