Opracowała: lek. Karina Polak
Skróty: GvHD – graft versus host disease, choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi
Cyklosporyna A należy do leków z grupy inhibitorów kalcyneuryny. Początkowo wykorzystywana w transplantologii i leczeniu GvHD (ang. graft versus host disease – choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi), znalazła miejsce w leczeniu wielu chorób skóry. W dermatologii cyklosporyna A jest wykorzystywana przede wszystkim w formie leczenia systemowego; miejscowa aplikacja leku w formie preparatu pozwoliłaby na zminimalizowanie ogólnoustrojowych działań niepożądanych. Celem autorów była ocena skuteczności i bezpieczeństwa miejscowego stosowania cyklosporyny A.
W tym celu przeprowadzono wyszukiwanie w bazach Embase, Scopus, Web of Science, Google Scholar, obejmujące artykuły opublikowane w latach 2000–2022. W ostatecznej analizie uwzględniono 13 doniesień (badania kliniczne, w tym badania z randomizacją, opisy przypadków lub serii przypadków), dotyczących miejscowego zastosowania cyklosporyny A w wybranych dermatozach u 341 pacjentów (tab. 1.)
| Choroba |
Formuła leku |
Efekt (liczba pacjentów) |
|---|---|---|
| zapalenie żołędzi Zoona |
5% krem |
całkowite ustąpienie zmian (1) |
| liszaj płaski jamy ustnej | płukanki doustne zawierające cyklosporynę A (100 mg/ml) | całkowite ustąpienie zmian (8 pacjentów), częściowa poprawa (60), brak efektu (87) |
| żel zawierający cysklosporynę A (1,5%) oraz hydroksyetylocelulozę | częściowa poprawa (17), brak efektu (3) | |
| łuszczyca plackowata | żel liposomalny zawierający cyklosporynę A (2%) | całkowita lub częściowa poprawa (38) |
| łuszczyca paznokci | emulsja zawierająca cyklosporynę A (70 mg/ml) | brak efektu (1) |
| 70% olej słonecznikowy zawierający rozpuszczony roztwór cyklosporyny A do stosowania doustnego (70 mg/100 ml) | częściowa poprawa (8) | |
| piodermia zgorzelinowa | roztwór cyklosporyny (50 mg/ml) w wodzie destylowanej (1:1) | całkowite ustąpienie zmian (4) |
| zespół pieczenia w jamie ustnej | płukanki doustne zawierające cyklosporynę A | częściowa poprawa (14), brak efektu (1) |
Wśród działań niepożądanych cyklosporyny A stosowanej miejscowo odnotowano, w przypadku płukanek doustnych: dysfagię, dyspepsję, uczucie pieczenia, opuchnięcie warg, refluks żołądkowo-przełykowy. W przypadku żelu liposomalnego zaobserwowano rumień, suchość i pękanie skóry.
Wnioski
- Cyklosporyna A, stosowana miejscowo, może wykazywać skuteczność w wybranych dermatozach.
- Miejscowo stosowane preparaty cechuje niewielka zdolność penetracji cyklosporyny A przez skórę; konieczne jest opracowanie formuł poprawiających przenikanie leku.
