×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Babeszjoza

dr n. med. Anna Parfieniuk-Kowerda
Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku

Co to jest babeszjoza i jakie są jej przyczyny?

Babeszjoza (dawniej niekiedy określana jako piroplazmoza) jest odzwierzęcą chorobą wywoływaną przez bytujące wewnątrz krwinek czerwonych pierwotniaki z rodzaju Babesia. Rezerwuarem pierwotniaków są zwierzęta domowe i dziko żyjące: gryzonie, bydło, psy i koty, wektorem zaś – kleszcze. Do zarażenia człowieka dochodzi najczęściej w wyniku kontaktu z zarażonymi kleszczami, możliwa jest też transmisja pierwotniaka przez transfuzję krwi lub drogą wertykalną z matki na płód. Pierwotniak namnaża się w krwinkach czerwonych, prowadząc do ich rozpadu, czego efektem jest niedokrwistość. Fragmenty zniszczonych krwinek czerwonych blokują przepływ krwi w drobnych naczyniach włosowatych, co może prowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych: wątroby, śledziony, nerek i ośrodkowego układu nerwowego.

Jak często występuje babeszjoza?

Babeszjoza jest chorobą rzadko występująca u ludzi. Dotychczas w USA zarejestrowano kilkaset przypadków objawowej babeszjozy. Badania epidemiologiczne w rejonach endemicznego występowania babeszjozy w USA (część północno-wschodnia) wskazują, że kontakt z pierwotniakiem Babesia microti miało 4–7% populacji ludzkiej, z czego większość zarażeń była bezobjawowa. Rozmieszczenie geograficzne gatunków pierwotniaków z rodzaju Babesia odpowiada za zróżnicowany obraz choroby. W Europie zachorowania są rzadsze, ale przebieg choroby zazwyczaj cięższy. Pojedyncze zachorowania odnotowano w Azji, Afryce i Ameryce Południowej. W Polsce babeszjozę rozpoznaje się często u zwierząt domowych. Pojedyncze zachorowania na babeszjozę u ludzi zarejestrowane w Polsce były przywleczone z terenów endemicznych.

Jak się objawia babeszjoza?

Babeszjoza ma często przebieg bezobjawowy. Okres inkubacji choroby w postaciach jawnych klinicznie wynosi 1–4 tygodnie od ugryzienia przez kleszcza do pojawienia się pierwszych objawów. W początkowej fazie choroby obraz jest mało charakterystyczny, dominują objawy grypopodobne: gorączka z dreszczami, zmęczenie, bóle głowy, bóle mięśniowe, wzmożona potliwość, złe samopoczucie, niechęć do jedzenia, nudności, wymioty, bóle brzucha.

W babeszjozie o ciężkim przebiegu mogą pojawić się żółtaczka, oddawanie ciemnego moczu, zaburzenia oddychania, objawy neurologiczne (sztywność karku, śpiączka), niewydolność nerek i wątroby oraz objawy wstrząsu. Cięższy przebieg choroby dotyczy osób w podeszłym wieku, z zaburzeniami odporności (zakażenie HIV, choroby nowotworowe, leczenie immunosupresyjne) oraz po usunięciu śledziony lub z wrodzonym brakiem tego narządu. W badaniu fizykalnym lekarz może stwierdzić gorączkę, przyspieszoną czynność serca, przyspieszony oddech, obniżone ciśnienie tętnicze, powiększoną wątrobę i śledzionę, zażółcenie skóry, wydalanie zmniejszonej objętości moczu.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów babeszjozy?

Podejrzenie babeszjozy na podstawie wywiadu epidemiologicznego i objawów klinicznych jest wskazaniem do specjalistycznej diagnostyki. Pilność konsultacji lekarskiej jest uzależniona od przebiegu choroby. Pełną diagnostykę i leczenie babeszjozy przeprowadza się w warunkach szpitalnych.

Pojawienie się niedokrwistości oraz cech niewydolności wątroby, nerek oraz zaburzeń oddychania jest wykładnikiem ciężkiego powikłanego przebiegu i jest niekorzystne rokowniczo.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie babeszjozy?

Istotne znaczenie w diagnostyce babeszjozy ma wywiad epidemiologiczny (ekspozycja na kleszcze na terenach endemicznych). Diagnostyka laboratoryjna opiera się na stwierdzeniu pod mikroskopem obecności różnych form pierwotniaka w krwinkach czerwonych. Badanie to pozwala na ocenę nasilenia inwazji pierwotniaka, co podobnie jak w przypadku malarii, ma znaczenie rokownicze. Dostępne są metody molekularne wykrywania materiału genetycznego różnych gatunków pierwotniaków z rodzaju Babesia we krwi chorego. W diagnostyce babeszjozy zastosowanie też mają badania wykrywające przeciwciała przeciw pierwotniakom z rodzaju Babesia w surowicy krwi chorych. Znaczenie rokownicze w babeszjozie mają badania morfologii krwi (niedokrwistość) oraz parametrów funkcji wątroby i nerek.

Jakie są metody leczenia babeszjozy?

W terapii babeszjozy stosuje się w skojarzeniu określone antybiotyki oraz leki działające na pierwotniaki, zazwyczaj przez 7–10 dni. U osób z niedoborami odporności, u których jest duże ryzyko nawrotu choroby, leczenie przeciwpierwotniakowe powinno trwać co najmniej 6 tygodni, w tym 2 tygodnie po uzyskaniu niewykrywalności pasożytów w rozmazach mikroskopowych krwi lub badaniach molekularnych. W przypadkach masywnej inwazji pierwotniaka we krwi zabiegiem ratującym życie jest transfuzja wymienna krwi.

Babeszjoza o ciężkim przebiegu wymaga intensywnego leczenia wspomagającego funkcje układu oddechowego, wątroby i nerek.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie babeszjozy?

Zarażenie bezobjawowe pierwotniakami z rodzaju Babesia może się utrzymywać latami. Utrzymywanie się parazytemii po 3 miesiącach od zakończenia leczenia jest wskazaniem do powtórzenia terapii. Śmiertelność w przypadku babeszjozy u osób z prawidłową odpornością wynosi około 7%, a u chorych po usunięciu śledziony nawet do 50%. Przechorowanie babeszjozy trwale dyskwalifikuje z krwiodawstwa.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia babeszjozy?

Eliminacja pierwotniaka jest trudna. Po leczeniu należy po 3 miesiącach wykonać badania kontrolne, a w przypadku pozytywnych wyników wskazane jest ponowne leczenie. Chory powinien pozostawać pod stałą opieką poradni chorób zakaźnych oraz innych poradni specjalistycznych, w zależności od występujących u niego powikłań choroby.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na babeszjozę?

Podstawą profilaktyki zachorowań na babeszjozę jest ochrona przed kleszczami.

05.06.2017
Zobacz także
  • Borelioza z Lyme
  • Choroba kociego pazura
  • Anaplazmoza
Wybrane treści dla Ciebie
  • Balantydioza
  • Filariozy
  • Strongyloidoza (węgorczyca)
  • Toksokaroza
  • Blastocystoza
  • Tęgoryjczyce
  • Toksoplazmoza
  • Zarażenie tasiemcem psim
  • Diagnostyka zarażeń pasożytniczych
  • Trichurioza
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta