Dieta Portfolio to dieta, którą można zalecać pacjentom z hipercholesterolemią czyli ze zwiększonym stężeniem cholesterolu całkowitego i frakcji LDL. Dzięki włączeniu do diety pewnych produktów żywnościowych może korzystnie wpływać na profil lipidowy
Fot. pixabay.com
Na czym polega dieta Portfolio?
Dieta Portfolio jest to dieta, której podstawowym założeniem jest spożywanie produktów żywnościowych o udokumentowanych właściwościach hipolipemizujacych (czyli zmniejszających stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL). W związku z tym podstawę diety stanowią rozpuszczalne frakcje błonnika pokarmowego, produkty sojowe, orzechy oraz fitosterole roślinne. Z uwagi na taki dobór produktów, dieta charakteryzuje się małą podażą cholesterolu i nasyconych kwasów tłuszczowych.
Jakie produkty spożywa się w diecie Portfolio?
Dietę Portfolio opracowano na początku XXI wieku. W swoich początkowych założeniach zawierała 4 produkty żywnościowe obniżające stężenie cholesterolu (białko roślinne, rozpuszczalne frakcje błonnika pokarmowego, orzechy i sterole roślinne). Przy założeniu, że dzienne zapotrzebowanie energetycznego organizmu wynosi 2000 kcal, powyższe produkty należy spożywać w następującej ilości:
- 50 g białka roślinnego pochodzącego z soi lub innych nasion roślin strączkowych
- 20 g rozpuszczalnych frakcji błonnika pokarmowego (przykładowo pochodzącego z owsa, jęczmienia lub babki płesznik)
- 45 g orzechów (orzechów drzewnych lub orzeszków ziemnych) oraz
- 2 g fitosteroli
Piątym składnikiem pokarmowym, dodanym nieco później w celu dalszej poprawy parametrów lipidowych, a w szczególności wzrostowi stężenia cholesterolu frakcji HDL, były jednonienasycone kwasy tłuszczowe (MUFA). Można je dostarczyć z oliwą z oliwek, olejem słonecznikowym o dużej zawartości kwasu oleinowego lub spożywając awokado w ilości 45 g/dzień.
Jak wkomponować poszczególne produkty w codzienny jadłospis
Wydaje się, że na samym początku stosowania diety, najtrudniejsze może być zrealizowanie zalecenia spożycia 50 g białka roślinnego dziennie. Można go wprowadzać do diety stopniowo, zwiększając sukcesywnie jego ilość. Ostatecznie należy dążyć do zastąpienia białka pochodzenia zwierzęcego, białkiem roślinnym, czyli nasionami roślin strączkowych (m.in. soją, soczewicą, ciecierzycą i fasolą). Podkreślić należy, że mogą to być produkty zarówno naturalne (gotowane we własnym zakresie), jak i produkty z puszki. Orzechy można wkomponować do diety jako dodatek do owsianki, sałatki owocowej lub jogurtu. Mogą one stanowić także formę przekąski spożywanej w ramach II śniadania lub podwieczorku.
Z kolei źródłem rozpuszczalnych frakcji błonnika pokarmowego są produkty zbożowe, w tym grube kasze (gryczana, jęczmienna, pęczak), nasiona roślin strączkowych oraz warzywa i owoce. Dzienne spożycie 20 g rozpuszczalnych frakcji błonnika nie powinno stanowić problemu, przy spożyciu produktów pełnoziarnistych, nasion roślin strączkowych oraz z uwzględnieniem 5 zalecanych porcji warzyw i owoców dziennie.
Kolejną grupę produktów stanowią sterole roślinne. Wprawdzie ich źródłem są niektóre oleje, nasiona oraz produkty zbożowe, natomiast z tymi produktami trudne jest dostarczenie zalecanej (terapeutycznej) ilości wynoszącej 2 g/dziennie. Dlatego do diety należy włączyć produkty zawierające sterole i stanole roślinne, do których zalicza się specjalne margaryny.
Efekty diety Portfolio
Pierwsze badania oceniające skuteczność diety Portfolio wykazało zmniejszenie stężenia cholesterolu frakcji LDL porównywalne ze zmniejszeniem obserwowanym po 20 mg lowastatyny (28,6% w porównaniu z 30,9%).
Ponadto wyniki przeglądu systematycznego i metaanalizy wykazały, że dieta Portfolio znacząco zmniejszyła LDL-C o 17% (27% w kombinacji z dietą NCEP Step II). Zaobserwowano także korzystne zmiany w obrębie innych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takich jak: nie-HDL-C, apolipoproteina B i CRP.
Ponadto z pracy opublikowanej w 2021 roku wynika, że większe przestrzeganie diety Portfolio wiąże się z mniejszym ryzykiem śmierci z przyczyn ogólnych oraz z powodu chorób nowotworowych u mężczyzn.
Piśmiennictwo
- Jenkins D.J., Kendall C.W., Faulkner D. i wsp.: A dietary portfolio approach to cholesterol reduction: Combined effects of plant sterols, vegetable proteins, and viscous fibers in hypercholesterolemia. Metabolism 2002; 51: 1596–1604.
- Jenkins D.J, Jones P.J., Frohlich J.: The effect of a dietary portfolio compared to a DASH-type diet on blood pressure. Nutr. Metab. Cardiovasc. Dis. 2015; 25: 1132–1139.
- Jenkins D.J.A. Kendall C.W.C., Marchie A. i wsp.: Effects of a Dietary Portfolio of Cholesterol-Lowering Foods vs Lovastatin on Serum Lipids and C-Reactive Protein. JAMA 2003; 290: 502–510.
- Jenkins D.J.A. Kendall C.W.C., Faulkner D.A. i wsp.: Assessment of the longer-term effects of a dietary portfolio of cholesterol-lowering foods in hypercholesterolemia. Am. J. Clin. Nutr. 2006; 83: 582–591.
- Jenkins D.J.A., Jones, P., Lamarche B. i wsp.: Effect of a Dietary Portfolio of Cholesterol-Lowering Foods Given at 2 Levels of Intensity of Dietary Advice on Serum Lipids in Hyperlipidemia. JAMA 2011; 306: 831–839.
- Jenkins D.J., Chiavaroli, L., Wong, J.M. i wsp.: Adding monounsaturated fatty acids to a dietary portfolio of cholesterol-lowering foods in hypercholesterolemia. Can. Med. Assoc. J. 2010: 182: 1961–1967.
- Lo K., Glenn A.J., Yeung, S. i wsp.: Prospective Association of the Portfolio Diet with All-Cause and Cause-Specific Mortality Risk in the Mr. OS and Ms. OS Study. Nutrients 2021; 13: 4360. https://doi.org/10.3390/nu13124360
- Glenn A.J.; Boucher B.A., Kavcic C.C. i wsp.: Development of a Portfolio Diet Score and Its Concurrent and Predictive Validity Assessed by a Food Frequency Questionnaire. Nutrients 2021; 13: 2850. https://doi.org/10.3390/ nu13082850
