Kandydoza jelita grubego

Pytanie nadesłane do redakcji

Słyszałam niedawno, że Candida albicans bytująca w jelicie grubym ludzi może produkować toksyny, które powodują zmiany w układzie nerwowym, objawiające się silnym łaknieniem na słodycze, drażliwością, sennością, spadkiem koncentracji i zmianami nastroju. Czy to prawda? Jak się objawia kandydoza przewodu pokarmowego (przerost drożdżaków)? Kiedy i jak się ją leczy?

Odpowiedział

dr n. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

Rodzaj Candida obejmuje ponad 350 gatunków grzybów. Można je wyizolować od ludzi i innych ssaków, ptaków, owadów, stawonogów, ryb, z odpadków zwierzęcych i roślinnych oraz z naturalnie występujących w przyrodzie produktów bogatych w cukry (występują np. w miodzie, nektarze i winogronach). Drożdżaki występują w produktach fermentacji, produktach mlecznych, glebie, wodzie słodkiej oraz morskiej, jak też w kurzu. Wynika z tego, że stale stykamy się z drożdżakami i spożywamy je w produktach spożywczych. Drożdżaki z rodzaju Candida uważa się za normalne składniki flory przewodu pokarmowego i układu moczowo-płciowego ludzi. Nie zmienia to faktu, że w sprzyjających dla nich okolicznościach, gdy zaburzeniu na korzyść grzybów ulegnie równowaga zamieszkałej przez nie niszy ekologicznej, drożdżaki mają skłonność do inwazji i wywoływania zakażeń.

Większość kandydoz wywołuje Candida albicans. Zakażenia mogą mieć charakter ostry lub przewlekły, miejscowy lub układowy. Rozsiana kandydoza jest zagrożeniem dla życia. Zakażenia u ludzi po raz pierwszy opisał w V wieku p.n.e. jako pleśniawki Hipokrates. W XIX wieku, Charles Robin zaobserwował pod mikroskopem drożdżaki w wyskrobinach z błon śluzowych. C. albicans powszechnie zamieszkuje jamę ustną, gardło, przewód pokarmowy i żeńskie narządy płciowe (pochwę) i może powodować zakażenia oportunistyczne w następstwie zaburzeń prawidłowej flory, przy naruszeniu bariery śluzówkowej lub przy zaburzeniach odporności komórkowej. C. albicans jest wykrywany w posiewach u około 50% zdrowych osób i jest naturalnym składnikiem prawidłowej flory organizmu. Nosicielstwa się nie leczy. Nie ma to sensu, bo nosicielstwo jest nieszkodliwe i stale spożywamy Candida w pokarmach, jak np. sery pleśniowe.

Leczy się zakażenie, gdy drożdżaki dokonają inwazji i występują objawy kliniczne, które zależą od postaci zakażenia. Rodzaje zakażeń drożdżakami Candida są bardzo różnorodne: od lokalnych zakażeń błony śluzowej, jak np. pleśniawki czy zakażenie sromu do uogólnionych zakażeń prowadzących do niewydolności wielonarządowej (sepsa drożdżakowa). Kandydoza jelita grubego występuje w sprzyjających dla grzybów warunkach, np. u pacjentów po chemioterapii czy chorych z AIDS i objawia się dolegliwościami brzusznymi, jak wzdęcia, bóle brzucha, biegunki lub zaparcia. Nie sposób przeoczyć takich objawów. Rozpoznanie ustala się na podstawie badania endoskopowego (kolonoskopii), w której widać białawe, przylegające do podłoża naloty, które mogą zajmować znaczne powierzchnie błony śluzowej. W trakcie badania pobiera się materiał do badania mikrobiologicznego, co potwierdza rozpoznanie.

Co ważne, drożdżaki Candida cechują się niewielką zjadliwością, czego dowodzi ich powszechne występowanie jako komensali wśród ludzi i zwierząt.