Kalarepa to dwuletnia roślina należąca do rodziny kapustowatych (inaczej warzyw krzyżowych), do których zaliczamy również brokuły, jarmuż, kalafior, brukselkę, kapustę chińską, kapustę głowiastą białą i czerwoną, kapustę pekińską oraz kapustę włoską. Kalarepa znana jest wyłącznie z uprawy i nie można jej znaleźć na stanowiskach naturalnych.
Fot. pixabay.com
Pierwsze opisy kalarepy pochodzą z XVI wieku, aczkolwiek znana była już w starożytnym Rzymie pod nazwą caulorapa. Pierwsze uprawy kalarepy pojawiły się w Europie Zachodniej pod koniec XVIII wieku, natomiast do Polski kalarepa dotarła dopiero w wieku XIX.
Choć nie jest to najpopularniejsze warzywo w Polsce, kalarepa ma duże wartości odżywcze, a zarazem smakowe. Część, którą jemy to przerośnięta i zgrubiała łodyga, będąca dobrym źródłem witamin z grupy B (B1, B2, B6), witaminy C, ß-karotenu oraz witaminy K.
Witaminy z grupy B są niezbędne w wielu procesach biochemicznych, m.in. do przemian węglowodanów. Są także składowymi licznych koenzymów, a np. witamina B6 bierze udział w tworzeniu hormonów, takich jak serotonina i adrenalina. Niedobór witamin grupy B może przejawiać się problemami skórnymi oraz zmniejszoną odpornością na stres. Witaminę C i ß-karoten uznaje się za witaminy antyoksydacyjne, zabezpieczające przed niekorzystnym działaniem wolnych rodników.
W kalarepie znajduje się także wiele mikro- i makroelementów, m.in. takich jak: sód, potas, wapń, magnez, żelazo, cynk, miedź, mangan.
Zawartość wybranych mikro- i makroelementów w kalarepie (Kunachowicz, 2007) | |
---|---|
Mikro- i makroelementy | Ilość w mg/100 g produktu |
sód | 10 |
potas | 416 |
wapń | 57 |
magnez | 21 |
żelazo | 0,9 |
cynk | 0,86 |
miedź | 0,07 |
mangan | 0,45 |
Dodatkowo, w kalarepie znajduje się luteina niezbędna do prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku. Ponadto wszystkie warzywa kapustowate zawierają glukozynolany, które działają ochronnie przed uszkodzeniem struktury DNA, z czym wiąże się bezpośrednio działanie prewencyjne w chorobach nowotworowych. Kolejną grupą związków charakterystyczną dla kapustowatych są flawonoidy, które wykazują działanie antyoksydacyjne, przez co zapobiegają chorobom sercowo-naczyniowym oraz mają właściwości bakteriostatyczne i grzybobójcze.
Zawartość błonnika pokarmowego sprawia, że warzywo to usprawnia perystaltykę jelit. Co ważne, kalarepa zaliczana jest do grupy warzyw nieuczulających, dlatego z powodzeniem można ją włączyć do jadłospisu dzieci od 6. miesiąca życia.
Kalarepę szczególnie zaleca się osobom chorującym na cukrzycę oraz osobom będącym na diecie redukcyjnej z uwagi na niski indeks glikemiczny i jednocześnie małą kaloryczność – 29 kcal w 100 g produktu.
W kontekście warzyw krzyżowych, do których zaliczana jest m.in. kalarepa, istnieją pewne obawy związane z ich spożyciem w przypadku niedoczynności tarczycy.
Rzeczywiście warzywa te zawierają naturalne związki wolotwórcze, czyli goitrogeny. Ich niekorzystny wpływ polega na wiązaniu jodu, który nie może zostać wykorzystany do prawidłowej syntezy hormonów tarczycy. W konsekwencji może dojść do przerostu gruczołu tarczowego, czyli powstania tzw. wola i rozwoju niedoczynności tarczycy.
Natomiast do takiej sytuacji może dojść tylko u osób mających niedobór jodu w organizmie, które równocześnie każdego dnia wraz z dietą dostarczają duże ilości tych związków. W związku z tym zaleca się spożywanie także innych grup warzyw oraz włączenie do diety produktów będących źródłem jodu, takich jak: ryby morskie, żółtko jaj czy algi. Dodatkowo w sprzedaży jest dostępna sól jodowana, natomiast nie należy jej spożywać w ilości większej niż 5g/dzień.
Mimo to należy pamiętać, że najbogatszą w witaminy i sole mineralne częścią rośliny są jednak młode liście, które pod względem wartości odżywczych znacznie przewyższają samą zgrubiałą łodygę.
Liście kalarepy są także dobrym źródłem chlorofilu. Chlorofil to zielony pigment absorbujący światło słoneczne i przekształcający je w energię. Dzieje się to wszystko w wyniku fotosyntezy. Chlorofil ma budowę zbliżoną do barwnika krwi – hemoglobiny, dlatego często nazywa się go „żywą krwią” roślin.
Lecznicze działanie chlorofilu to, m.in. korzystny wpływ na funkcjonowanie wątroby oraz regulacja perystaltyki jelit.
Kalarepę najlepiej jeść w formie surówek z dodatkiem niewielkiej ilości oleju roślinnego tłoczonego na zimno. Doskonale się sprawdza nadziewana farszem mięsnym lub jako dodatek do zup i kremów.
Krem z kalarepy
Składniki:
- 6 niewielkich kalarepek
- 4 ziemniaki średniej wielkości
- 1 średnia cebula
- 2 ząbki czosnku
- 1 łyżka oleju kokosowego, masła klarowanego lub oliwy z oliwek
- przyprawy, użyć wg uznania te, które się najbardziej lubi, np. oregano, majeranek, zioła prowansalskie
- sól i pieprz do smaku
- orzechy włoskie uprzednio posiekane i uprażone na patelni bez dodatku tłuszczu
Sposób przygotowania:
Kalarepę i ziemniaki należy obrać, a następnie pokroić w kostkę.
W rondelku, na oleju kokosowym (lub maśle klarowanym lub oliwie z oliwek) podsmażyć pokrojoną w kostkę cebulę i czosnek. Należy uważać, aby czosnek się nie spalił, gdyż będzie gorzki.
Po podsmażeniu cebuli i czosnku do rondelka wrzucić kalarepkę i ziemniaki, przyprawy, sól i pieprz, a następnie chwilę wszystko smażyć.
Po około 5 minutach wszystko podlać wodą (poziom wody około 2 cm wyższy niż poziom warzyw) i gotować, aż warzywa będą miękkie. Następnie wszystko miksujemy na gładką masę, przelewamy do salaterek i posypujemy uprażonymi orzechami włoskimi.