Fot. Peter Fazekas/ pexels.com
Rumianek to roślina szeroko wykorzystywana w łagodzeniu niektórych chorób. Wśród nich wymienia się, m.in. leczenie objawów łagodnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych oraz osłabianie objawów przeziębienia. Decyduje o tym zawartość pewnych związków o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwbólowych.
Fot. Peter Fazekas/ pexels.com
Rumianek lekarski, zwany także rumiankiem pospolitym lub aptecznym jest rośliną pochodzącą z południowej i wschodniej Europy oraz Azji Mniejszej. Jego stanowiska można spotkać również na terenie Ameryki (Północnej i Południowej) oraz Australii. Rumianek lekarski rośnie głównie na łąkach, w lasach oraz na nieużytkach rolnych. Roślina ta jest odporna na trudne warunki glebowe, w związku z tym może rosnąć nawet na glebach piaszczystych i gliniastych.
Surowcem zielarskim są kwiaty rumianku, które zbiera się z początkiem kwitnienia rośliny. Można z nich przygotować m.in. napary, nalewki i wyciągi płynne.
Uważa się, że roślina ta charakteryzuje się szerokim spektrum działania. Wśród substancji biologicznie czynnych występujących w koszyczkach rumianku wymienia się: olejki eteryczne (m.in. α-bisabolol, farnezen, myrcen), pochodne flawonowe (apigenina i 7-glukozyd apigeniny), kumaryny, kwasy fenolowe i polisacharydy.
W piśmiennictwie wskazuje się na następujące właściwości rumianku lekarskiego:
Należy jednak podkreślić, że brakuje w tym przypadku potwierdzenia tych właściwości w dobrze zaplanowanych badaniach klinicznych. Przeważająca większość badań opiera się na modelach zwierzęcych oraz liniach komórkowych. Ponadto niektóre właściwości oceniano w badaniach, w których wykorzystywano różne ekstrakty roślinne, w tym pozyskiwane z rumianku lekarskiego. Trudno więc na podstawie tych badań określić wybiórczą rolę rumianku.
Komitet ds. Produktów Leczniczych Roślinnych Europejskiej Agencji Leków stwierdził, że z uwagi na długotrwałe stosowanie wyroby medyczne zawierające kwiat rumianku można stosować w następujących sytuacjach:
Jednocześnie zaznaczono, że jeśli powyższe objawy utrzymują się dłużej niż tydzień, należy się skonsultować z lekarzem.
Ponadto wnioski Komitetu ds. Produktów Leczniczych Roślinnych, Europejskiej Agencji Leków dotyczące stosowania kwiatu rumianku w wymienionych sytuacjach wynikają z ich długotrwałego, tradycyjnego stosowania. Mimo braku wystarczających dowodów z badań klinicznych uznano, że skuteczność tych preparatów roślinnych jest prawdopodobna i istnieją dowody na to, że są one bezpiecznie stosowane w ten sposób co najmniej od 30 lat.
Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) uznała rumianek pospolity za surowiec bezpieczny, nadając mu status GRAS (generally recognized as safe). Reakcje alergiczne na produkty zawierające rumianek są stosunkowo rzadkie i przypuszcza się, że ich powodem może być zanieczyszczenie rumianku pospolitego rumianem psim (Anthemis cotula), który zawiera alergen kontaktowy.
Alergia na rumianek może przebiegać w mechanizmie natychmiastowym (IgE-zależnym) lub opóźnionym. W przypadku reakcji natychmiastowej można zaobserwować m.in.:
Z kolei w przypadku reakcji alergicznych związanych z nadwrażliwością opóźnioną mogą występować zmiany skórne o charakterze wyprysku ze świądem.
Nie poznano wpływu rumianku na przebieg i rozwój ciąży. W związku z tym brakuje rekomendacji związanych z piciem naparów z rumianku w trakcie ciąży. Wydaje się jednak, że okazjonalne, zdroworozsądkowe picie rumianku w czasie ciąży, nie powinno powodować poważnych skutków ubocznych.
Nie dysponujemy zaleceniami lekarskimi określających wiek, od którego można stosować preparaty zawierające rumianek. Produkty lecznicze zawierające kwiat rumianku są zazwyczaj przeznaczone do stosowania u osób dorosłych i młodzieży (powyżej 12. roku życia). Tylko niektóre preparaty kwiatu rumianku zaleca się do stosowania w młodszej grupie wiekowej.
Herbatki oraz kosmetyki z wyciągami zawierającymi rumianek należą do potencjalnych alergenów, w związku z czym nie należy ich stosować u małych dzieci.
Zabieg ten można stosować wspomagająco w leczeniu podrażnień skóry i błon śluzowych, w okolicy odbytu oraz narządów płciowych.
W przypadku osób powyżej 12. roku życia należy przygotować napar z 3 saszetek (4,5 g kwiatów rumianku) zalanych 1 l wody. Następnie napar przykrywa się na około 10 minut.
Nasiadówkę można stosować kilka razy na dobę. Podkreśla się jednak, że jest to metoda, która nie ma potwierdzonej naukowo skuteczności i jeśli dolegliwości nie ustępują, należy zwrócić się do lekarza.
W przypadku leczenia objawów łagodnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych u osób powyżej 12. roku życia zaleca się zaparzać 1–2 saszetki (1,5–3 g kwiatów rumianku) w 150 ml wrzącej wody. Następnie tak przygotowany napar pozostawia się pod przykryciem na około 10 minut
Napar (za każdym razem przygotowany na świeżo) można stosować 3–4 razy na dobę.
Natomiast jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 1 tydzień, należy skonsultować się z lekarzem.
Jak już wspomniano wcześniej Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) uznała rumianek pospolity za surowiec bezpieczny, nadając mu status GRAS (generally recognized as safe).
W przypadku leczenia objawów łagodnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych u osób powyżej 12. roku życia napar można spożywać 3–4 razy na dobę. Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 1 tydzień, należy udać się do lekarza.
Nie określono natomiast ile razy dziennie i jak długo może być bezpiecznie stosowany poza powyższym wskazaniem. Wydaje się jednak, że zdroworozsądkowe picie naparu z rumianku (2–3 filiżanki dziennie), jako urozmaicenie przyjmowanych płynów nie stanowi zagrożenia dla zdrowia.
Rumianek – o co najczęściej pytają pacjenci
Rzeczywiście rumianek można wykorzystywać wspomagająco, jako dodatek do leczenia podrażnienia skóry oraz obszaru wokół odbytu i genitaliów. Warunek stanowi jednak wykluczenie innych poważnych chorób tej okolicy. Obecnie nie dysponujemy badaniami klinicznymi oceniającymi skuteczność i bezpieczeństwo stosowania rumianku lekarskiego w przypadku zapalenia pęcherza i innych zakażeń układu moczowego.
Kwiat rumianku można stosować w leczeniu objawów łagodnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych (wzdęcia i łagodne skurczowe bóle brzucha). Natomiast jeśli dolegliwości nie ustępują po upływie 7 dni, należy zgłosić się do lekarza.
W badaniach naukowych wykazano, że rumianek wykazuje potencjalnie działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Natomiast przemywanie oczu naparem z rumianku czy kompresy z tej rośliny należą do domowych sposobów leczenia tej choroby. Takie postępowanie nie znalazło miejsca w algorytmie leczenia zapalenia spojówek.
Zapalenie spojówek to stan chorobowy o podłożu infekcyjnym lub alergicznym, które wymaga leczenia farmakologicznego. Pozwala to na skrócenia czasu jego trwania i zmniejszenie ryzyka ewentualnych powikłań takiego stanu. Wykorzystanie rumianku w leczeniu zaplenia spojówek może mieć co najwyżej działanie wspomagające.
Rumianek przyspiesza gojenie i regenerację naskórka i skóry właściwej. Dlatego stosuje się go miejscowo do przemywania łagodnych stanów zapalnych skóry oraz powierzchniowych zranień oraz owrzodzeń. Powyższe właściwości decydują o tym, że rumianek znajduje się w wielu produktach kosmetycznych (szampony i kremy). Należy jednak pamiętać, że jeśli powyższe zmiany skórne utrzymują się dłużej niż tydzień, należy skonsultować się z lekarzem.