Rzeżucha należy do rodziny kapustowatych. Zawiera szereg związków istotnych w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Są to m.in. witaminy antyoksydacyjne oraz glukozynolany. Warto, aby kiełki tej rośliny urozmaicały jadłospis nie tylko w okresie Wielkanocy
Fot. Oleksandr P/ pexels.com
Rzeżucha to potoczna nazwa pieprzycy siewnej (Lepidium Sativum L). Jest to jednoroczna roślina należąca do rodziny kapustowatych (krzyżowych), do której zalicza się także rukolę, jarmuż, rzodkiewkę, kapustę, kalafiora, brokuły, brukselkę i kalarepę. Roślina ta kojarzy się głównie z Wielkanocą, kiedy najczęściej wysiewa się jej kiełki stanowiące zarówno dodatek do potraw, jak i ozdobę domu.
Rzeżucha pochodzi z południowo-zachodniej Azji oraz północno wschodniej Afryki.
Rzeżucha - wartość odżywcza
Rzeżucha charakteryzuje się małą wartością energetyczną 100g kiełków dostarcza 32 kcal. Zawartość węglowodanów ogółem wynosi 4,4 g, a błonnika pokarmowego 1,2 g w 100 g produktu.
Rzeżucha zawiera także związki o właściwościach antyoksydacyjnych, przede wszystkim witaminę C i β-karoten. Kiełki tej rośliny są także dobrym źródłem składników mineralnych, takich jak potas i wapń.
Zawartość pozostałych składników odżywczych zamieszczono w tabeli poniżej.
| Tabela. Zawartość witamin i składników mineralnych w 100 g rzeżuchy | |
|---|---|
| białko (g) | 2,6 |
| tłuszcz ogółem (g) | 0,7 |
| witamina A (IU) | 6920 |
| β-karoten (µg) | 4150 |
| witamina E [mg] | 0,7 |
| witamina B1 (mg) | 0,08 |
| witamina B2 (mg) | 0,26 |
| witamina B3 (mg) | 1 |
| witamina C (mg) | 69 |
| witamina K (µg) | 542 |
| sód (mg) | 14 |
| potas (mg) | 606 |
| wapń (mg) | 81 |
| fosfor (mg) | 76 |
| żelazo (mg) | 1,3 |
| magnez (mg) | 38 |
| Źródło: https://fdc.nal.usda.gov | |
Rzeżucha – źródło glukozynolanów
Rzeżucha, podobnie jak inne warzywa z rodziny kapustowatych charakteryzuje się zawartością związków zwanych glukozynolanami. Badania epidemiologiczne oraz doświadczalne przeprowadzone na modelu zwierzęcym wskazują, że ich spożycie może odgrywać ważną rolę w profilaktyce chorób nowotworowych. Dodatkowo związkom tym przypisuje się funkcję ochronną przed nadmiernymi ilościami reaktywnych form tlenu, a w konsekwencji niekorzystnemu zjawisku zwanemu stresem oksydacyjnym. Dla rzeżuchy charakterystyczna jest zawartość dwóch glukozynolanów – synigryny i glukorafaniny. Pierwszy ze związków odpowiada za ostry i piekący smak kiełków rzeżuchy.
Rzeżucha – jak ją wyhodować w warunkach domowych?
Kiełki rzeżuchy można hodować w warunkach domowych i stanowić dodatek do kanapek i sałatek.
Rzeżucha jest bardzo łatwa w uprawie i szybko można się cieszyć z jej kiełków.
Roślinę można uprawiać w niewielkich doniczkach w ziemi. Natomiast najbardziej popularne jest jej wysianie na podłożu z gazy lub waty. Wystarczy wyłożyć jednym z nich pojemnik, w którym chcemy uprawiać kiełki rzeżuchy (wystarczy niewielki spodeczek) oraz mocno zwilżyć podłoże. W następnej kolejności wysypujemy równomiernie nasiona rzeżuchy na podłoże z waty lub gazy, a w następnych dniach pamiętamy o ich regularnym podlewaniu.
Pierwsze kiełki powinny się pojawić już po 2–3 dniach, natomiast w kolejnych dniach będą one wzrastać. Uważa się, że są one gotowe do spożycia po upływie około tygodnia.
Rzeżucha - wykorzystanie w kuchni
Rzeżucha, a dokładnie kiełki tej rośliny charakteryzują się ostrym, lekko musztardowym smakiem. Najczęstsze jej wykorzystanie to połączenie kiełków z białym serem lub jajkami (dodatek do pasty jajecznej lub jajecznicy). Sprawdzi się także jako dodatek do sałatek.
Kiełki rzeżuchy mogą stanowić także dodatek do różnego rodzaju Pesto, np. na bazie bazylii, rukoli lub jarmużu.
Piśmiennictwo
- Cieślik E., Cieślik I., Borowski M.: Charakterystyka właściwości prozdrowotnych glukozynolanów. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, nr 588, 2017, 3–14.
- Manju, Neetu Dobhal: A review to investigate the nutrient profile of the nutrient-dense seed Lepidium sativum L. Emer. Life Sci. Res (2023), 9(1): 108–113.
