Pytanie nadesłane do redakcji
Proszę o wyjaśnienie, co dokładnie oznacza termin „kaszel psychogenny”? Czytałem, że istnieje rodzaj kaszlu, który pojawia się na tle nerwowym i nie jest spowodowany przez infekcje. Podejrzewam, że mogę cierpieć na kaszel psychogenny, gdyż moje epizody kaszlu występują głównie w sytuacjach stresowych, bez towarzyszących im innych objawów infekcyjnych. Zauważyłem, że nasilenie kaszlu wzrasta w okresach zwiększonego napięcia psychicznego i ustępuje, gdy czuję się spokojniej. Czy ten stan rzeczywiście może być związany z moim stanem psychicznym? Jakie są typowe objawy towarzyszące temu rodzajowi kaszlu? Czy istnieją skuteczne metody leczenia kaszlu na tle nerwowym, które mogłyby mi pomóc? Jakie badania diagnostyczne są zalecane w celu potwierdzenia diagnozy kaszlu psychogennego?
Odpowiedź
Szanowny Panie,
tak, istnieje rodzaj kaszlu zwanego psychogennym (czasem także zwany idiopatycznym, czyli bez znanej przyczyny lub nawykowym). Należy podkreślić, że jest to rozpoznanie z wykluczenia, co oznacza, że jeśli po skrupulatnej diagnostyce kaszlu nie można ustalić przyczyny kaszlu, wówczas myśli się o kaszlu psychogennym. Należy podkreślić, że to, że kaszel występuje przy silnych emocjach (np. w stresie), nie oznacza, że jest to kaszel psychogenny. Podobnie może być w przypadku chorób somatycznych, np. astmy.
Kaszel psychogenny nie ma charakterystycznych cech, które pozwalają odróżnić go od kaszlu z innych przyczyn. Nie ma także kryteriów diagnostycznych, których spełnienie obliguje lekarza do rozpoznania kaszlu psychogennego, gdyż – jak wspominano – jest to rozpoznanie, które ustala się po wykluczeniu znanych przyczyn kaszlu. Kaszel psychogenny może występować w każdym wieku, nawet u dzieci. Kaszel psychogenny to rodzaj kaszlu przewlekłego, czyli trwającego dłużej niż 8 tygodni. Zwykle nie budzi w nocy, rzadko też pojawia się od razu po przebudzeniu. Kaszel psychogenny jest suchy, uporczywy, szczekający. Może mieć różne nasilenie – od łagodnego aż po ciężkie ataki kaszlu. Kaszel może się pojawić o każdej porze dnia, w spoczynku i podczas aktywności fizycznej, podczas stresu i podczas relaksu. Nie da się też zidentyfikować czynnika wywołującego kaszel psychogenny (choć w niektórych badaniach postulowano, że kaszel taki może się zacząć infekcją górnych dróg oddechowych). Zwykle kaszel psychogenny nie uniemożliwia i nie zaburza mówienia. Kaszlowi psychogennemu nie towarzyszą inne objawy zakażenia ani z dróg oddechowych – nie ma gorączki, zmęczenia, duszności, świstów, chrypki, zmiany brzmienia głosu. U niektórych osób kaszel taki może się pojawiać lub nasilać w konkretnych sytuacjach lub przy określonych osobach. I odwrotnie – częstość i intensywność kaszlu może się zmniejszać, kiedy osoba zaangażuje się w przyjemne dla niej zajęcie. Niekiedy występuje też zjawisko obojętności wobec kaszlu, tzn. pomimo znacznego nasilenia kaszlu pacjent nie postrzega kaszlu jako problemu.
Część osób z kaszlem psychogennym odczuwa objawy psychiczne, np. lęk, obniżony nastrój, bezsenność lub ma zdiagnozowaną przez lekarza chorobę psychiczną, ale kaszel taki może występować także u osób, które nie mają wrażenia, aby doświadczały kłopotów ze zdrowiem psychicznym. Leczenie kaszlu psychogennego zależy od dokładnej przyczyny kaszlu, który jest tylko objawem i może obejmować psychoterapię, leczenie farmakologiczne, a także inne oddziaływania terapeutyczne, takie jak np. hipnoterapia. Leczeniem kaszlu psychogennego zajmują się specjaliści zdrowia psychicznego, czyli psychiatrzy i psychoterapeuci.
Podsumowując, kaszel, o który Pan pyta, niekoniecznie jest kaszlem psychogennym. Podaje Pan niewiele danych, nie wiemy, jak długo trwa kaszel, z czym wiąże Pan początek objawów, ile ma Pan lat, czy choruje na choroby przewlekłe, czy zażywa leki na stałe, pali papierosy itp. W tej sytuacji należałoby zwrócić się do lekarza rodzinnego, który przeprowadzi odpowiednią diagnostykę. Należy pamiętać, że kaszel jest objawem wielu różnych chorób, a sam kaszel psychogenny jest bardzo rzadki.
