Jaki jest optymalny sposób pielęgnacji kikuta pępowiny u noworodka na oddziale noworodkowym?

U noworodków, które przebywają w jednym pomieszczeniu z matką (system opieki rooming-in), nie trzeba stosować specjalnych środków przeciwbakteryjnych; wystarczy pielęgnacja, której podstawą jest mycie. Jeżeli dziecko jest oddzielone od matki (np. przynoszone tylko w okresie karmienia), ryzyko kolonizacji pępka florą szpitalną jest znacznie większe. W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia pępka w takiej sytuacji zaleca się stosowanie środka odkażającego, na przykład chloroheksydyny lub oktenidyny. Wbrew dość powszechnym przekonaniom działanie przeciwbakteryjne spirytusu jest znacznie mniej skuteczne niż działanie innych preparatów. Preparatów zawierających związki jodu, mimo ich skuteczności przeciwbakteryjnej, nie należy używać w okresie okołoporodowym. Jod jest wchłaniany przez skórę noworodka, co może powodować przejściową niedoczynność tarczycy, związaną z fałszywie dodatnim wynikiem badania przesiewowego oceniającego jej czynność. Roztwór gencjany cechuje działanie przeciwbakteryjne, jednak jego zastosowanie w dużym stopniu utrudnia ocenę stanu kikuta pępowiny. W Polsce do niedawna zalecano pielęgnowanie pępowiny 70% roztworem spirytusu. Zgodnie z ogólną opinią ma to zapewnić szybsze jej wysychanie (alkohol osusza, odciągając wodę), jednak wyniki badań wskazują na skutek wręcz odwrotny. Ponadto niekiedy zalecenie to jest przesadnie stosowane – kikut jest przemywany spirytusem przy każdym przewijaniu dziecka, co jest zupełnie nieuzasadnione. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. WHO/RHT/MSM/98.4 Care of the Umbilical Cord: a review of evidence. https://apps.who.int/rht/documents/MSM98-4/MSM-98-4.htm  
2. Zupan J., Garner P., Omari A.A.: Topical umbilical cord care at birth. Cochrane Database Syst. Rev., 2004; (3): CD001057
3. Kamińska E.: Pielęgnacja kikuta pępowinowego u noworodków. Med. Prakt. Pediatr. 1/2010: 16–19   
4. Pielęgnacja kikuta pępowiny. Wytyczne Nadzoru Krajowego w dziedzinie neonatologii. Med. Prakt. Pediatr. 2/2010: 60