Czy podtlenek azotu można zastosować u wszystkich pacjentów?

Ta metoda znieczulenia jest przeciwwskazana u osób z przerostem migdałków gardłowych, z implantem ślimakowym, z ostrym nieżytem górnych dróg oddechowych (nawet katar, nie mówiąc już o ostrym zapaleniu zatok i ucha środkowego), u kobiet w I trymestrze ciąży, u osób z chorobami i ciężkimi zaburzeniami psychicznymi z ograniczoną świadomością, splątaniem i niepełnosprawnością intelektualną ciężkiego stopnia, a czasami nawet średniego (brak możliwości współpracy i oceny działania gazu), u chorych na porfirię, miasthenia gravis, stwardnienie rozsiane, ciężkie choroby płuc (np. zwłóknienie lub rozedma płuc, odma opłucnowa i/lub osierdziowa, rozstrzenia oskrzeli), w przypadku alkoholizmu i narkomani, u osób po zatorowości i masywnym urazie głowy, a także w stanach przebiegających z nadciśnieniem wewnątrzczaszkowym (znieczulenie może powodować dalsze podwyższenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego) i masywnym poszerzeniem jelit (np. megacolon). Analgezji wziewnej nie należy także stosować u pacjentów po wykonanych w ostatnim czasie dogałkowych wstrzyknięciach gazu (zabieg okulistyczny), leczonych z powodu choroby dekompresyjnej (nurkowie), z niewydolnością lub poważnymi zaburzeniami czynności serca, zwłaszcza po pomostowaniu naczyń płucnych lub aortalno-wieńcowych (ryzyko nasilenia niewydolności i istniejących zaburzeń). Względne przeciwwskazanie stanowi natomiast niezdolność pacjenta do współpracy z lekarzem, urazy twarzy uniemożliwiające zastosowanie maski oraz lęk przed jej zastosowaniem. Należy jednak podkreślić, że zastosowanie sedacji wziewnej w tych przypadkach nie stanowi bezpośredniego zagrożenia życia pacjenta.

N2O inaktywuje kobalaminową formę witaminy B12, dlatego jego długotrwałe stosowanie oraz przedłużone wykorzystywanie dużych stężeń może prowadzić do niedoboru tej witaminy (niedokrwistość makrocytarna i polineuropatia) oraz uszkodzenia szpiku kostnego (p. Jakie są właściwości podtlenku azotu?). Ponadto negatywnie wpływa na jajniki i jądra. Uwagi te nie dotyczą jednak sporadycznego użycia tego gazu. Opisane objawy obserwuje się wyłącznie u osób, które stosowały N2O regularnie (np. w opiece paliatywnej w przeszłości) i wymagały stałej suplementacji witaminy B12 oraz kwasu foliowego. Nietypowym powikłaniem stosowania N2O w mieszaninie z powietrzem atmosferycznym, a nie w tlenie (co najmniej 50% objętości mieszaniny), było niedotlenienie mózgu z objawami klinicznymi. Odpowiednia objętościowo mieszanina N2O z tlenem, sprawne przeprowadzenie zabiegu (krótki czas trwania) oraz podawanie przez 5 minut po jego zakończeniu O2 w 100% stężeniu zabezpiecza przed tym powikłaniem. Ze względu na opisywane po powtarzanej ekspozycji i kumulacji N2O w miejscu pracy zmniejszenie płodności u personelu medycznego i paramedycznego, pomieszczenia, w których stosuje się gazy medyczne, należy odpowiednio wentylować i monitorować pod kątem pozostałości gazu zgodnie z normami higienicznymi (p. Czy podtlenek azotu można zastosować w celu uśmierzenia bólu u dzieci w trakcie pobierania krwi lub krótkotrwałych procedur?).

Piśmiennictwo

1. Charakterystyka Produktu Leczniczego Entonox®
2. Bruce E., Franck L., Howard R.F.: The efficacy of morphine and Entonox analgesia during chest drain removal in children. Paediatr. Anaesth., 2006; 16 (3): 302–308
3. Ekbom K., Jakobsson J., Marcus C.: Nitrous oxide inhalation is a safe and effective way to facilitate procedures in paediatric outpatient departments. Arch. Dis. Child., 2005; 90: 1073–1076
4. Migita R.T., Klein E.J., Garrison M.M.: Sedation and analgesia for pediatric fracture reduction in the emergency department. A systematic review. Arch. Pediatr. Adolesc. Med., 2006; 160: 46–51
5. Mohan S., Navak R., Thomas R.J., Ravindran V.: The effect of entonox, play therapy and a combination on pain relief in children: a randomized controlled trial. Pain Manag Nurs., 2015; 16 (6): 938–943