Organizatorzy masowych imprez, takich jak biegi uliczne, biegi narciarskie, wyścigi kolarskie, proszą o zaświadczenie dopuszczające dziecko do uczestnictwa w zawodach. Kto może wystawić takie zaświadczenie i na jakiej podstawie?

Organizatorzy imprez masowych, prosząc, a raczej wymagając od uczestników zawodów zaświadczenia lekarskiego, zabezpieczają się przed ewentualnymi roszczeniami w razie nieszczęśliwego wypadku w trakcie imprezy.

Nie widzę jednak powodu, dla którego lekarz rodzinny lub specjalista w dziedzinie innej niż medycyna sportowa, miałby poświadczać, że jego pacjent może uczestniczyć w takiej imprezie. Przede wszystkim wydanie przez lekarza POZ zaświadczenia dopuszczającego do udziału w imprezie sportowej jest niezgodne z obowiązującym prawem, co zostało szczegółowo opisane w odpowiedziach na pytania 1., 2., 3. i 4. Ponadto z medycznego punktu widzenia trzeba otwarcie powiedzieć, że lekarz POZ zazwyczaj nie jest w stanie ocenić, jak duże będzie zaangażowanie fizyczne osoby zwracającej się z prośbą o wydanie zaświadczenia, jaki będzie rzeczywisty czas trwania wysiłku fizycznego i w jakich warunkach wysiłek będzie wykonywany. Większość lekarzy POZ, a nawet specjalistów w podstawowych dla sportowców dziedzinach medycyny (m.in. kardiologii, pulmonologii lub ortopedii), niestety nie ma dostępu do badań umożliwiających ocenę wydolności fizycznej (beztlenowej, np. za pomocą testu Wingate, oraz tlenowej na podstawie oznaczenia  wartości maksymalnego poboru tlenu za pomocą ergospirometru i cykloergometru lub bieżni) u osoby ubiegającej się o wydanie zaświadczenia na potrzeby uprawiania sportu.

Wymienione powyżej metody oceny wydolności wiążą się ze znacznym wysiłkiem fizycznym badanego. Badanie oceniające wytrzymałość (wydolność tlenową) jest obciążone tak dużym natężeniem wysiłku, że często jest ono nazywane wysiłkiem do odmowy (badany odmawia kontynuowania wysiłku). Należy nadmienić, że badania wydolności są przeprowadzane tylko w kilku krajowych pracowniach wydolności fizycznej. Przeprowadzanie wstępnej oceny wydolności fizycznej jest uzasadnione, zwłaszcza gdy rodzice marzą o karierze sportowej dla dziecka. Jeśli dziecko nie ma wyjątkowo dobrej wydolności fizycznej (nie należy mylić ze sprawnością!), to marzenia o przyszłych zwycięstwach są płonne. Nawet najlepiej zorganizowany i prowadzony trening nie może istotnie poprawić wydolności fizycznej u osoby przeciętnej pod tym względem, a sprawność fizyczna zazwyczaj nie rekompensuje niedostatków.

Lekarz nieposiadający uprawnień do dopuszczania do udziału w treningach sportowych lub imprezach sportowych (np. lekarz POZ) odmowę wydawania zaświadczenia powinien uzasadniać trzema podstawowymi aktami prawnymi, a mianowicie Ustawą o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 r., Ustawą z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych oraz rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 kwietnia 2011 r. Ustawa o sporcie definiuje (art. 2. ustęp 1.) pojęcie sportu niezmiernie szeroko: „Sportem są wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach.” Tym samym niemal każdą formę uprawiania aktywności fizycznej można określić jako uprawianie sportu, a wobec tego zaświadczenie lekarskie dopuszczające lub niedopuszczające do uprawiania danej dyscypliny sportu może wydawać wyłącznie lekarz specjalista medycyny sportowej. Natomiast z treści ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych wynika, że za bezpieczeństwo uczestników odpowiada organizator. Wobec tego organizator, któremu zależy na przyciągnięciu jak największej liczby uczestników, powinien wskazać lekarza specjalistę uprawnionego do wydawania opinii o dopuszczeniu do udziału w imprezie. Organizatorzy imprez dla osób niepełnosprawnych i/lub przewlekle chorych powinni rozważyć, czy zaświadczeń dopuszczających do udziału w zawodach sportowych nie powinien wydawać lekarz specjalista w dziedzinie rehabilitacji medycznej, który zazwyczaj ma większe doświadczenie w opiece nad przewlekle chorymi niż lekarz specjalista medycyny sportowej. (2013, 2014) 

Piśmiennictwo

1. Ustawa o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 r. www.nettax.pl/dzienniki/du/2010/127/poz.857a.htm 
2. Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych z dnia 20 marca 2009 r. www.nettax.pl/dzienniki/du/2009/62/poz.504.htm  
3. Dz. U. Nr 88, poz. 500, obowiązuje od 13 maja 2011 r.