Jaka jest przyczyna nadmiernego pocenia się dłoni i stóp? Jakie są metody zapobiegania i leczenia?

Nadmierne pocenie się oznacza, że pot jest wydzielany w większej ilości niż jest niezbędna do prawidłowej termoregulacji. Wyróżniamy nadmierne pocenie się pierwotne (miejscowe) i wtórne (uogólnione lub miejscowe).

Hiperhydroza pierwotna jest idiopatyczna, natomiast u podłoża hiperhydrozy wtórnej mogą leżeć różne zaburzenia (infekcje, nowotwory, choroby endokrynologiczne, choroby neurologiczne), a także leki lub używki. Należy także pamiętać o fizjologicznych czynnikach zwiększających pocenie się, takich jak wysiłek fizyczny, ból, stres, otyłość, ciąża.

Hiperhydroza pierwotna najczęściej dotyczy pach, dłoni, stóp lub twarzy. Obliczono, że występuje ona u 2,8% populacji, a jej objawy pojawiają się między 14. a 25. rokiem życia. Wystąpienie pierwszych objawów <20. roku życia wskazuje z dużym prawdopodobieństwem na genetyczne podłoże tej choroby. Postuluje się autosomalny, dominujący typ dziedziczenia z niepełną penetracją genu. W grupie pacjentów, u których zaburzenie to pojawia się przed okresem dojrzewania, nadmierne pocenie się najczęściej dotyczy dłoni i stóp.

Pierwotna hiperhydroza może w istotny sposób zaburzać normalne funkcjonowanie pacjentów. Dla wielu dzieci i nastolatków wiąże się z dodatkowym codziennym stresem i wstydem. Zdarza się, że objawy są tak nasilone, że z obawy przed reakcją rówieśników dzieci odmawiają uczestniczenia w zajęciach szkolnych. Właściwa diagnoza i podjęcie leczenia często pozwalają przezwyciężyć te problemy.

Leczenie rozpoczyna się od zastosowania preparatów miejscowych (chlorek aluminium zawarty w antyperspirantach). Zwykle jest ono skuteczne u pacjentów z nadmiernym poceniem się okolic pachowych. Natomiast u pacjentów z hiperhydrozą dłoni i/lub stóp efekty nie są tak dobre, utrzymują się krócej i wiążą się z występowaniem działań niepożądanych w postaci podrażnienia, pieczenia lub świądu.

Wydzielanie potu skutecznie zmniejszają leki przeciwcholinergiczne, blokery kanału wapniowego, klonidyna i benzodiazepiny, jednak ze względu na duże ryzyko wystąpienia działań niepożądanych nie są one zalecane w leczeniu nadmiernego pocenia u dzieci.

Pewną korzyść przynosi zastosowanie jonoforezy, zwłaszcza jej nowego typu („suchej” jonoforezy).

W leczeniu nadmiernego pocenia skuteczna jest toksyna botulinowa. Metodę tę powszechnie stosuje się u dorosłych. Jednak dane dotyczące skuteczności i bezpieczeństwa tej metody u dzieci są ograniczone do kilku opisów przypadków. Wadą tych zabiegów jest ich bolesność i konieczność powtarzania.

W razie nieskuteczności wymienionych metod, pacjentowi można zaproponować leczenie chirurgiczne (sympatektomia). Metodę tę stosuje się zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, jednak należy ją zarezerwować dla tych pacjentów, u których zawiodły inne metody leczenia. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Gelbard C., Epstein H., Hebert A.: Primary pediatric hyperhidrosis: a review of current treatment options. Pediatr. Dermatol., 2008; 25 (6): 591–598
2. Bellet J.: Diagnosis and treatment of primary focal hyperhidrosis in children and adolescents. Semin. Cutan. Med. Surg., 2010; 29 (2): 121–126