Jak ocenia się wiarygodność oznaczenia stężenia CRP przy użyciu testu paskowego?

Trudno oceniać test bez określenia jego typu, producenta oraz poznania takich parametrów, jak czułość i swoistość. Przy okazji należy podkreślić, że producenci niektórych testów paskowych nie przewidują kontroli jakości, co nie jest poprawne i zdecydowanie może zmniejszać wiarygodność uzyskiwanych wyników. Ogólnie obowiązuje jedna zasada wspólna dla wszystkich testów wykonywanych w miejscu opieki (point of care testing – POCT) – jeśli wynik jest niezgodny z oceną kliniczną, badanie należy powtórzyć w certyfikowanym laboratorium i/lub od razu rozszerzyć diagnostykę. Należy doprecyzować, jakiej metody dotyczy pytanie – czy chodzi o „zwykłe” oznaczenie stężenia białka C-reaktywnego (CRP), czy o dużej czułości metodę hsCRP. Paskowe metody o dużej czułości i część metod oznaczania „zwykłego” CRP opierają się na obiektywnym odczycie wyniku przy użyciu specjalnych urządzeń. Urządzenia te wymagają jednak odpowiedniej kontroli jakości. Wyniki uzyskane przy użyciu takich analizatorów – pod warunkiem poprawnie prowadzonej kontroli jakości – są w pełni wiarygodne. Natomiast istnieje szereg testów, paskowych i kasetkowych, w których wynik odczytuje się wzrokowo. Jeśli więc autorowi pytania chodzi o wynik nieprawidłowy takiego testu – można sądzić, że jest to wynik dodatni, wskazujący na zakażenie. Oznaczenie stężenia CRP jest oparte na metodzie immunochemicznej – z założenia o dużej swoistości. Natomiast podczas analizy wyniku dodatniego można pominąć kwestię czułości analitycznej. Dlatego przy znaczącym zwiększeniu oznaczanego parametru, po wykluczeniu innych przyczyn niż zakażenie, przy odpowiednich kryteriach klinicznych (nawet przy dobrym ogólnym stanie chorego) nie należy opóźniać antybiotykoterapii w oczekiwaniu na wynik testu wykonywanego w laboratorium (co może trwać nawet kilka godzin). Wprawdzie pytanie tego nie dotyczy, jednak należy wspomnieć o bardzo istotnej sytuacji, kiedy u pacjenta stwierdza się objawy zakażenia, a wynik oznaczenia CRP jest prawidłowy (<10 mg/l). Przy szybko rozwijającym się zakażeniu objawy kliniczne mogą wyprzedzić zwiększenie stężenia CRP w surowicy, które zwykle następuje w 4.–6. godzinie zakażenia. Największe stężenia obserwuje się w 2.–3. dobie. Natomiast małe wartości, szczególnie gdy oznaczenie CRP wykorzystuje się do monitorowania (kilkakrotnie powtarzane oznaczenia w 1. i 2. dobie choroby) cechują się dużą wartością predykcyjną w wykluczaniu ciężkiego zakażenia. Należy też pamiętać, że CRP jest parametrem pomocnym w monitorowaniu przebiegu zakażenia. Wykorzystane w tym celu oznaczenia półilościowe (większość testów paskowych i kasetkowych) pozwalają stwierdzić tylko duże zmiany w stężeniu tego białka. Podsumowując: Podczas korzystania z testów przyłóżkowych należy pamiętać o kontroli jakości metody. Jeśli wynik oznaczenia CRP jest zbieżny z danymi klinicznymi, badania nie trzeba powtarzać w laboratorium. Stosowanie półilościowych oznaczeń przyłóżkowych ogranicza użyteczność CRP w monitorowaniu przebiegu choroby. (2015)

Piśmiennictwo

1. Kordek A., Łoniewska B., Podraza W. i wsp.: Usefulness of estimation of blood procalcitonin concentration versus C-reactive protein concentration and white blood cell count for therapeutic monitoring of sepsis in neonates. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2014; 68, 1516–1523