Czy urodzone przedwcześnie dziecko z niedokrwistością oprócz suplementacji żelaza powinno otrzymywać także inne witaminy – np. kwas foliowy i witaminę B₆?

 Niedobór żelaza to najczęstsza przyczyna niedokrwistości niedoborowej u dzieci w 1. roku życia. Udowodniono, że witaminy są biokatalizatorami niezbędnymi do erytropoezy. Do grupy tzw. witamin krwiotwórczych należą: kwas askorbinowy (witamina C), pirydoksyna (witamina B6), kobalamina (witamina B12), ryboflawina (witamina B2), kwas foliowy oraz witamina E. Podkreśla się ich rolę zarówno we wchłanianiu żelaza (witamina C, B2), wbudowywaniu żelaza w pierścień protoporfirynowy (witamina B6), syntezie DNA (witamina B12 i kwas foliowy), jak i w ochronie erytrocytów przed uszkodzeniem przez wolne rodniki tlenowe (witamina E). Ponadto kwas askorbinowy aktywuje reduktazę kwasu foliowego, a witamina B12 jest niezbędna do jego prawidłowego wchłaniania w jelicie. Takie działanie witamin udowodniono w badaniach u osób dorosłych i eksperymentalnych badaniach na zwierzętach.

Zgodnie z zaleceniami ESPGHAN ilość żelaza podawana u dzieci urodzonych przedwcześnie powinna wynosić 2–3 mg/kg mc./dobę, pirydoksyny 45–300 µg/kg mc./dobę, kobalaminy 0,1–0,77 µg/kg mc./dobę, kwasu askorbinowego 11–46 mg/kg mc./dobę, kwasu foliowego 35–100 µg/kg mc./dobę. Należy podkreślić, że dzieci urodzone przedwcześnie należą do grupy ryzyka nie tylko niedoboru żelaza, ale również kwasu foliowego. Zapotrzebowanie na witaminy krwiotwórcze w trakcie leczenia niedokrwistości niedoborowej u szybko rosnącego niemowlęcia jest większe niż teoretyczne zapotrzebowanie podstawowe i może przekraczać ilości dostarczane w prawidłowo zbilansowanej diecie. W badaniach z randomizacją, przeprowadzonych na grupach urodzonych przedwcześnie dzieci leczonych erytropoetyną, wykazano, że suplementacja kwasu foliowego (100 µg/kg mc./dobę) i witaminy B12 (3 µg/kg mc./dobę), stanowiąca uzupełnienie suplementacji żelaza, wpływa na zwiększenie liczby krwinek czerwonych o 10%; nie wpływa istotnie na stężenie hemoglobiny oraz hematokryt. W grupie kontrolnej, w której stosowano wyłącznie żelazo oraz kwas foliowy w dawce 60 µg/kg mc./dobę, obserwowano zmniejszenie wartości stężenia hemoglobiny i hematokrytu. W metaanalizie opublikowanej w 2008 roku Gera i wsp. wykazali, że podawanie preparatów zawierających witaminy, żelazo i cynk jedynie nieznacznie zwiększa stężenie hemoglobiny, w porównaniu z podawaniem wyłącznie żelaza.

Należy jednak podkreślić, że do metaanalizy włączono badania, w których oceniano niejednorodne grupy chorych, a podawane preparaty miały różny skład. Stosowano też różne kryteria oceny stopnia odżywienia dzieci włączanych do badań oraz różne sposoby żywienia.

Na podstawie własnego doświadczenia i dostępnych danych z piśmiennictwa uważam, że suplementacja witamin poprawia skuteczność leczenia niedokrwistości. U niemowląt, które wymagają leczenia niedokrwistości z niedoboru żelaza, w tym zwłaszcza u dzieci urodzonych przedwcześnie, najczęściej współistnieje niedobór wielu witamin – w szczególności kwasu foliowego. Jednoczesne stosowanie preparatów witamin uczestniczących w wytwarzaniu krwi i żelaza chroni przed pogłębianiem niedoboru witamin intensywnie zużywanych w procesach erytropoezy. Wybór sposobu leczenia u dzieci urodzonych w fizjologicznym terminie porodu zależy od diety dziecka, dotychczasowego przebiegu choroby oraz obecności prenatalnych czynników ryzyka niedoborów żelaza i witamin (np. niedobory żelaza i witamin u matki, palenie papierosów przez matkę, wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu). (2015)

Piśmiennictwo

1. Agostoni C., Buonocore G., Carnielli V.P. i wsp.: Enteral Nutrient Supply for Preterm Infants: Commentary From the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition Committee on Nutrition. JPGN, 2010; 50: 85–91
2. Gołębiowska-Staroszczyk S., Matysiak M.: Rola witamin w procesie erytropoezy. Standardy Medyczne Pediatria, 2011; 8: 938–946
3. Gera T., Sachdev H.P.S., Nestel P.: Effect of combining multiple micronutrients with iron supplementation on Hb response in children: systematic review of randomized controlled trials. Public Health Nutrition, 2008; 12 (6): 756–773
4. Kling P.J.: Anemia of prematurity and erythropoietin therapy. [W:] de Alarcón P.A., Werner E.J., Christensen R.D. (red.): Neonatal Hematology. Pathogenesis, Diagnosis, and Management of Hematologic Problems. Cambridge University Press 2013. Wydanie drugie; 37–46