Czym mogą być spowodowane białe plamy na zębach?

Pytanie nadesłane do Redakcji

Czym mogą być spowodowane białe plamy na zębach? Czy są to odwapnienia? Czy ich pojawienie się może wskazywać na niedobór fluoru? Jak postępować w takich przypadkach?

Odpowiedź

Występują dwa rodzaje białych plam na zębach: plamy stanowiące pierwszy objaw próchnicy zębów oraz plamy o charakterze nieprzezroczystości (zmętnień), występujące w wyniku zaburzeń rozwojowych szkliwa.

Białe plamy próchnicowe są nieprzezierne, mętnokredowe lub całkowicie białe. Stwierdza się je zwykle w okolicy szyjek zębów, w miejscu zalegania płytki nazębnej. Powstają w wyniku podpowierzchniowego odwapnienia (demineralizacji) szkliwa spowodowanego działaniem kwasów bakteryjnych. Szorstka powierzchnia i kredowy wygląd plamy wskazują na aktywny proces demineralizacji. Po zatrzymaniu procesu chorobowego następuje remineralizacja zmiany, polegająca na powtórnym wbudowaniu utraconych minerałów. Plamy nieaktywne, zatrzymane są gładkie, błyszczące i twarde. Prawidłową remineralizację szkliwa umożliwia poprawa higieny jamy ustnej, dostarczanie niezbędnych minerałów (środki profilaktyczne zawierające związki fluoru, wapnia i fosforu) oraz utrzymanie prawidłowego pH w jamie ustnej. Często profilaktycznie w odstępach 3-miesięcznych stosuje się lakier fluorkowy. Ocenia się, że po zastosowaniu lakieru fluorowego zawierającego 5% NaF skuteczność remineralizacji białych plam próchnicowych szkliwa zębów mlecznych wynosi 81,2–91,3%. Korzystne jest także stosowanie środków zawierających związki fosforanów wapnia, np. kompleksu fosfopeptydu kazeiny z bezpostaciowym fosforanem wapnia (CPP-ACP). Przeciwwskazanie do stosowania past z CPP-ACP stanowi alergia na białko mleka.

W zapobieganiu powstawaniu plam próchnicowych zaleca się przede wszystkim szczotkowanie zębów pastą zawierającą związek fluoru dwukrotnie w ciągu dnia i dostarczanie wszystkich niezbędnych składników wraz z dietą.

Nieprzezroczystość rozwojowa szkliwa jest defektem jakościowym, spowodowanym zaburzeniami fazy dojrzewania amelogenezy. Istotą wady jest hipomineralizacja szkliwa. Nieprzezroczystości rozwojowe mogą być zlokalizowane na różnych powierzchniach zębów, rzadko w okolicach szyjek. Wyróżnia się:

• nieprzezroczystości rozproszone – białe, liniowo lub nieregularnie rozmieszczone zmiany bez wyraźnej granicy ze szkliwem zdrowym, które charakteryzuje podpowierzchniowa demineralizacja pokryta prawidłowo zmineralizowanym szkliwem

• nieprzezroczystości ograniczone, o zabarwieniu białym, kremowym lub żółtobrązowym; są one wyraźnie odgraniczone od szkliwa zdrowego; szkliwo charakteryzuje mniejsza twardość.

Wśród przyczyn tej wady wymienia się wiele czynników oddziałujących w czasie rozwoju, w którym dokonuje się mineralizacja szkliwa; są to czynniki genetyczne, miejscowe (np. stan zapalny, uraz), choroby ogólnoustrojowe, niedobór witaminy D, niedożywienie, nadmierna ekspozycja na fluor. Czynniki miejscowe są przyczyną defektów szkliwa pojedynczych zębów, natomiast systemowe – całego uzębienia lub grup zębów rozwijających się w czasie ich działania.

Wady rozwojowe szkliwa przyczyniają się do pogorszenia estetyki uzębienia i mogą predysponować do ścierania szkliwa i próchnicy zębów. Także w ich przypadku ważne jest utrzymanie właściwej higieny jamy ustnej, unikanie pokarmów i płynów kariogennych i erozyjnych, a gdy to konieczne, stosowanie past do zębów i środków znoszących wrażliwość zębów na bodźce. W przypadku hipomineralizacji szkliwa istotne jest wspomaganie procesu remineralizacji poprzez stosowanie środków zawierających związki fluoru, wapnia i fosforu.

Po stwierdzeniu obecności białych plam na zębach dziecko zawsze należy skierować do lekarza dentysty. (2016)

Piśmiennictwo

1. Andersson A., Skold-Larsson K., Hallgren A. i wsp.: Effect of a dental cream containing amorphous calcium phosphate complexes on white spot lesion regression assessed by laser fluorescence. Oral Health Prev. Dent., 2007; 5: 229–233
2. Autio-Gold J.T., Courts F.: Assessing the effect of fluoride varnish on early enamel lesions in the primary dentition. JADA, 2001; 132: 1247–1253
3. Cochrane N.J., Cai F., Reynolds E.C. i wsp.: Enamel subsurface lesion remineralization with casein phosphopeptide-stabilised solutions of calcium, phosphate and fluoride. Caries Res., 2008; 42: 88–97
4. Costa-Silva C.M., Ambrosano G.M.B., Jeremias F., Souza J.F., Mialhe F.L.: Increase in severity of moral-incisiorhypomineralizastion and its relationship with the colour of enamel opacity: a prospective cohort study. Int. J. Paediatr. Dent., 2011; 21: 333–341
5. Cury J.A., Tenuta L.M.: Enamel remineralization: controlling the caries disease or treating early caries lesions? Braz. Oral Res., 2009; 23 (suppl. 1): 23–30
6. Tariq A., Ansari M.A., Memon Z.: Developmental Enamel Defects: A Review. J. Pak. Dent. Assoc., 2013; 22: 241–250
7. Sapir S., Shapira J.: Clinical solutions for developmental defects of enamel and dentin in children. Pediatr. Dent., 2007; 29 (4): 330–336
8. William V., Messer L.B., Burrow M.F.: Molar incisiorhypomineralization: review and recomandations for clinical management. Ped. Dent., 2006; 28: 224–232
9. Zhang Q., Zou J., Yang R.: Remineralization effects of casein phosphopeptide - amorphous calcium phosphate creme on artificial early enamel lesions of primary teeth. Int. J. Paediatr. Dent., 2011; 21 (5): 374–381