Uogólnione zwiększenie potliwości (hiperhydroza) dotyczy około 1% populacji. Wyróżnia się dwa rodzaje nadmiernej potliwości: uogólnioną (symetryczną) i asymetryczną. Może ona wynikać z zaburzeń termoregulacji lub wystąpić w efekcie zaburzeń emocjonalnych. W przypadku niektórych chorób gorączkowych, po wyleczeniu choroby, u dzieci może się utrzymywać niestabilność ośrodka termoregulacji i nadmierna potliwość występująca także przy braku gorączki. Wydzielanie potu nasila się też pod wpływem emocji i stresu, a także w okresie dojrzewania (okres burzy hormonalnej u młodzieży). Niekiedy jest wywoływane wysiłkiem fizycznym, po ekspozycji na ciepło lub zimno, lub po spożyciu pikantnych potraw. Zwiększona potliwość towarzyszy różnym chorobom (nadczynność tarczycy, cukrzyca, gruźlica, choroba nowotworowa, choroba reumatyczna, grzybica) i zazwyczaj jest jedynie współistniejącym objawem (p. rozdz. „Nadmierne pocenie się”). Nadmierna potliwość emocjonalna występuje u obu płci. Często rozpoczyna się w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania, nierzadko występuje także u członków najbliższej rodziny dziecka. Uogólniona nadmierna potliwość jest bardzo rzadka, o wiele częściej występuje nadmierna potliwość ogniskowa obejmująca głowę, dłonie, stopy lub doły pachowe. Nadmierna potliwość asymetryczna polega na ogniskowych zaburzeniach wydzielania potu, powodowanych przez choroby neurologiczne. Pocenie ust, głowy i nosa po zjedzeniu gorących i ostrych potraw jest fizjologiczne. Nadmierna potliwość smakowa może mieć związek z chorobami autonomicznego układu nerwowego. Najczęstszą przyczynę stanowią uszkodzenia nerwów sympatycznych i parasympatycznych głowy i szyi.
Nadmierna potliwość nie jest objawem patognomicznym dla konkretnej wady serca, może być jednak objawem niewydolności serca u dziecka z istotną hemodynamicznie wadą serca, zapaleniem serca, dekompensującymi układ krążenia zaburzeniami rytmu serca lub kardiomiopatią. W zależności od stopnia wydolności serca nadmierna potliwość może występować zarówno w czasie snu, w spoczynku, jak i po wysiłku fizycznym. Zwykle współistnieje z innymi objawami niewydolności serca, takimi jak: niepokój, trudności w karmieniu, brak przyrostu masy ciała, słabo wyczuwalne tętno, niskie ciśnienie tętnicze, marmurkowe zabarwienie skóry, bladość powłok, chłodne kończyny, duszność, kaszel, nadmierne tętnienie okolicy przedsercowej, głuche tony serca, zburzenia rytmu serca i skąpomocz. Objawami sugerującymi niewydolność lewokomorową są: powiększenie lewej komory, kaszel, wciąganie przestrzeni międzyżebrowych i trzeszczenia nad polami płucnymi. Duszność spoczynkowa zmniejsza się w pozycji siedzącej i nasila w leżącej. U niektórych chorych występuje napadowa duszność nocna i/lub wysiłkowa. Objawy sugerujące niewydolność prawokomorową to: powiększenie prawej komory, powiększenie wątroby i śledziony, obrzęki obwodowe, przesięki do jam ciała oraz poszerzenie żył szyjnych.
U dzieci bez innych wymienionych powyżej kardiologicznych objawów podmiotowych i przedmiotowych niewydolności serca nadmierna potliwość jest rzadko izolowanym objawem wady serca. Błędne rozpoznanie można jednak ustalić u najmłodszych pacjentów, kiedy nie stwierdza się typowych objawów osłuchowych wady/choroby serca, na przykład u noworodka i niemowlęcia z anomalią naczyń wieńcowych i zawałem serca, kardiomiopatią rozstrzeniową lub zapaleniem mięśnia sercowego. W tych przypadkach nadmierne pocenie się może być pierwszym uchwytnym objawem podmiotowym niewydolności serca. Pacjenci ci wymagają przeprowadzenia pogłębionego badania pediatrycznego z oceną wydolności serca, a w zależności od wyniku badania – konsultacji kardiologicznej w trybie pilnym lub planowym. (ASiw) (2013, 2014)
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej