Czy pulsoksymetria na kończynach górnych i dolnych jest dobrym badaniem wstępnym w rozpoznaniu wad zwężeniowych? Które wady serca można podejrzewać na podstawie przesiewowego badania pulsoksymetrycznego u noworodka?

Jak wykazały wieloośrodkowe badania przeprowadzone w Polsce w ramach programu POLKARD, pulsoksymetria jest przydatnym badaniem przesiewowym w kierunku przewodozależnych wad wrodzonych serca. Za nieprawidłowy uznano wynik pomiaru saturacji <95%. Czułość metody wynosiła 78,9%, swoistość – 99,9%, wartość predykcyjna wyniku dodatniego – 51,7%, a wartość predykcyjna wyniku ujemnego – 99,9%. Podobne badania przeprowadzono w latach 2003–2005 w województwie podkarpackim. Dobre wyniki czułości i swoistości badania pulsoksymetrycznego pozwalają na jego zalecanie na oddziałach noworodkowych całego kraju.

Obecnie, zgodnie z obowiązującymi standardami, zaleca się, aby u każdego noworodka wykonać przesiewowe badanie pulsoksymetryczne w celu wczesnego wykrycia bezobjawowych, krytycznych wad serca. Pomiar saturacji należy przeprowadzić na prawej nóżce przez 2–3 minuty między 2. a 24. godziną życia. Saturacja ≤95% jest wskazaniem do wykonania badania echokardiograficznego w trybie pilnym.

W przypadku stwierdzenia obniżenia saturacji na kończynie dolnej <95% wskazane jest wykonanie pomiaru saturacji na prawej kończynie górnej. Wyższa saturacja na kończynie górnej niż na dolnej wskazuje na istnienie przewodozależnego przepływu systemowego (hipoplazja „lewego” serca, atrezja zastawki mitralnej, krytyczne zwężenie zastawki aortalnej, przerwanie ciągłości łuku aorty, krytyczna koarktacja aorty). Niska saturacja zarówno na kończynie górnej, jak i dolnej wskazuje na przewodozależny przepływ płucny (atrezja zastawki trójdzielnej, atrezja zastawki tętnicy płucnej z VSD lub bez, skrajna postać anomalii Ebsteina, skrajny zespół Fallota) lub przewodozależne mieszanie się krwi (przełożenie wielkich tętnic). W wielu badaniach potwierdzono przydatność pulsoksymetrii w wykrywaniu innych, początkowo bezobjawowych wad serca (np. całkowitego nieprawidłowego spływu żył płucnych, niezbalansowanego ubytku przegrody przedsionkowo-komorowej, wspólnego przedsionka, serca jednokomorowego i szerokiego, drożnego przewodu tętniczego).

Pulsoksymetria nie ma natomiast znaczenia diagnostycznego w wykrywaniu wad przeciekowych z niewielkimi zaburzeniami hemodynamicznymi (ASD, VSD, PDA), „nieprzewodozależnych” wad zastawkowych (wady zastawek dużych naczyń i zastawek przedsionkowo-komorowych bez istotnego zwężenia i bez istotnej niedomykalności) oraz CoA (bez krytycznego zwężenia). (ASiw) (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 września 2010 r. w sprawie standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem. Dz. U. 2010, nr 187, poz. 1259 http://dokumenty.e-prawnik.pl/akty-prawne/dziennik-ustaw/2010/187/1259-strona-10/
2. Kawalec W., Turska-Kmieć A., Żuk M. i wsp.: Poprawa opieki kardiologicznej nad dzieckiem z patologią układu krążenia ze szczególnym uwzględnieniem oceny wyników leczenia i lepszej jakości życia dzieci z wrodzonymi wadami serca. Ogólnopolski program wielozadaniowy i wieloośrodkowy realizowany w ramach programu POLKARD 2006–2008. Stand. Med. Pediatr., 2009; 6: 614–622
3. Hoffman J.I.: It is time for routine neonatal screening by pulse oximetry. Neonatology, 2011; 99: 1–9
4. Błaż W.: Ocena przydatności i wiarygodności nieinwazyjnych badań diagnostycznych układu krążenia we wczesnej diagnostyce wad wrodzonych serca u noworodków. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych. Warszawa, IP-CZD, 2011