Czy krew na badanie morfologii musi być pobierana na czczo?

Pytanie nadesłane do Redakcji

Zgodnie z zaleceniami krew na badanie morfologii należy pobierać u pacjenta, który jest na czczo. Niekiedy takie zalecenie jest trudne do zrealizowania u dzieci (np. popołudniowe wizyty w przychodni czy na ostrym dyżurze). Czy pobranie krwi po posiłku rzeczywiście istotnie wpływa na wynik morfologii i utrudnia jego interpretację?

Odpowiedź

Obecnie nie ma takich zaleceń – uważa się, że nie ma konieczności pobierania krwi na morfologię rano, na czczo. To zalecenie dotyczy jednak wielu parametrów biochemicznych, które bardzo często zleca się razem z morfologią. Stąd przekonanie, że odnosi się to również morfologii. Należy pamiętać, że:

1. spożycie posiłku wpływa na zwiększenie liczby białych krwinek – według podręcznika różnica liczby leukocytów w stosunku do wartości mierzonej na czczo może wynosić do 5%. Dane z piśmiennictwa sugerują, że ta wartość jest w różnym stopniu niedoszacowana. Potwierdzają to również moje własne doświadczenia.

2. niektóre parametry morfologii wykazują zmienność okołodobową – najmniejsze stężenie hemoglobiny obserwuje się w nocy, a największe między 6:00 a 18:00. Wahania sięgają 15%. Liczba eozynofilów jest największa przed świtem, najmniejsza wieczorem, a obserwowane różnice wynoszą nawet 40%.

3. lipemia występująca po posiłku może (w zależności od użytej metody oznaczania) wpłynąć na niedoszacowanie stężenia hemoglobiny i liczby leukocytów, a także nasilać hemolizę erytrocytów w próbce wynaczynionej krwi.

4. wysiłek fizyczny może prowadzić do zwiększenia liczby leukocytów, choć doniesienia na ten temat są sprzeczne (wg niektórych danych ten wpływ jest znikomy, wg innych – bardzo duży; może to być kwestia osobnicza).

Podsumowując: nie ma formalnych wymogów pobierania krwi na morfologię na czczo, choć w przypadku wyników granicznych lub niezgodnych z obrazem klinicznym warto powtórzyć badanie rano, na czczo, np. przy okazji poszerzania diagnostyki laboratoryjnej. (2015)

Piśmiennictwo

1. Caquet R.: 250 badań laboratoryjnych. PZWL 2012
2. Klop B., van de Geijn G.J., Njo T.L. i wsp.: Leukocyte cell population data (volume conductivity scatter) in postprandial leukocyte activation. Int. J. Lab. Hematol., 2013; 35 (6): 644–651
3. Van Oostrom A.J., Sijmonsma T.P., Rabelink T.J. i wsp.: Postprandial leukocyte increase in healthy subjects. Metabolism, 2003; 52 (2): 199–202
4. Guder W.G., Nayaranan S., Wisser H., Zawta B.: Próbki: od pacjenta do laboratorium. MedPharm Polska, 2009 
5. Hematology and Coagulation Checklist. CAP 2011
6. Šupak-Smolčić V., Antončić D., Ožanić D. i wsp.: Influence of a prolonged fasting and mild activity on routine laboratory tests. Clin. Biochem., 2015; 48 (1-2): 85–88