Jakie dokumenty wystawia lekarz POZ po stwierdzeniu zgonu dziecka w domu (dziecko z rozpoznaniem choroby przewlekłej)? Czy jeżeli dziecko w stanie terminalnym było pod opieką hospicjum domowego, to zgon dziecka stwierdza lekarz z hospicjum czy POZ?

Kwestię sposobu i warunków stwierdzenia zgonu oraz zasad wystawienia odpowiedniej dokumentacji reguluje wiele przepisów prawnych, niemniej jednak sposób wystawienia tzw. karty zgonu jest jednoznacznie określony. Do kluczowych przepisów należą:

• Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 1959 r., nr 11, poz. 62)

• Instrukcja Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 28 grudnia 1962 roku w sprawie zasad wpisywania przyczyn zgonu w kartach zgonu

• Rozporządzenia Ministra Zdrowia (i Opieki Społecznej):

• z dnia 3 sierpnia 1961 roku w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny

• z dnia 21 grudnia 2006 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie wzoru karty zgonu oraz sposobu jej wypełniania

• z dnia 7 grudnia 2001 roku w sprawie wzoru karty zgonu oraz sposobu jej wypełniania

• z dnia 21 grudnia 2010 roku w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania

• Zarządzenia Ministra Gospodarki Komunalnej:

• z dnia 27 września 1962 roku w sprawie treści i sposobu wypełniania kart zgonu

• z dnia 23 grudnia 1970 roku zmieniające zarządzenie w sprawie treści i sposobu wypełniania kart zgonu

• z dnia 10 października 1971 roku zmieniające zarządzenie w sprawie treści i sposobu wypełniania kart zgonu.

Każdy lekarz stwierdzający zgon wystawia dokument potwierdzający ten fakt, którym jest tylko i wyłącznie Karta statystyczna (zwana kartą zgonu). Kartę zgonu wydaje się w 2 egzemplarzach: jako egzemplarz A służący do celów statystycznych oraz egzemplarz B konieczny do pochowania zmarłego. W myśl ustawy wystawienie karty zgonu jest obowiązkiem lekarza, który jako ostatni w ciągu 30 dni przed dniem zgonu udzielał choremu świadczeń lekarskich, czyli w przypadku zgonu pozaszpitalnego – lekarza POZ w godzinach swojej pracy lub lekarza wyjazdowej pomocy lekarskiej działającej jako POZ, pełniącego za lekarza POZ dyżur w nocy, soboty, niedziele i święta. Jeśli nie ma lekarza zobowiązanego do wystawienia karty zgonu (powyżej) lub lekarz taki mieszka w odległości większej niż 4 km od miejsca, w którym znajdują się zwłoki, albo z powodu choroby i innych uzasadnionych przyczyn nie może dokonać oględzin zwłok w ciągu 12 godzin od chwili wezwania, kartę zgonu wystawia lekarz, który stwierdził zgon po wezwaniu do nieszczęśliwego wypadku lub nagłego zachorowania (lekarz pogotowia ratunkowego). Jeżeli lekarz pogotowia ratunkowego lub wyjazdowej pomocy doraźnej wezwany do chorego stwierdza jego zgon, MA OBOWIĄZEK wypisania karty zgonu. Pozostawienie jedynie krótkiej notatki zwanej kartą informacyjną i odesłanie rodziny do lekarza rodzinnego jest niezgodne z obowiązującym prawem, a pogrążonej w bólu rodzinie stwarza niepotrzebne utrudnienia. Bez karty zgonu nie można zabrać zwłok chorego do kostnicy ani załatwiać dalszych formalności w innych instytucjach i urzędach. Rozporządzenie jednoznacznie reguluje też czas wydania karty zgonu, który nie może nastąpić później niż w ciągu 12 godzin od zgonu.

Zgon zostaje zawsze stwierdzony w miejscu jego wystąpienia (dom, ulica, miejscowość), a lekarz, do którego należy wystawienie karty zgonu, jest obowiązany:

• ustalić tożsamość zwłok na podstawie dokumentu ze zdjęciem (najczęściej paszport lub dowód osobisty [których małe dzieci nie posiadają!]) i dokonać osobiście ich oględzin

• przeprowadzić wywiad z osobami z otoczenia osoby zmarłej w celu ustalenia okoliczności, w których nastąpił zgon

• zapoznać się z dokumentami dotyczącymi stanu zdrowia danej osoby w okresie poprzedzającym zgon.

Do wystawienia karty zgonu nie jest konieczne podanie jego przyczyny. Jeśli po wyczerpaniu wszystkich możliwych środków nie ustalono przyczyny zgonu oraz nie zachodzi podejrzenie zabójstwa lub samobójstwa, w karcie zgonu, w miejscach przeznaczonych na wpisanie przyczyn zgonu, wpisuje się adnotacje „przyczyna zgonu nieustalona”.

Jedynym przypadkiem, kiedy lekarz może odstąpić od wystawienia karty zgonu, jest podejrzenie udziału osób trzecich w jego spowodowaniu, a obowiązkiem lekarza jest wtedy natychmiastowe powiadomienie policji (a przez nią – prokuratora). W takich sytuacjach lekarz wydaje jedynie zaświadczenie o stwierdzeniu zgonu, a kartę zgonu wydaje lekarz sądowy, który na zlecenie sądu lub prokuratora dokonał oględzin lub sekcji zwłok.

Zgodnie z umowami podpisywanymi przez hospicja dziecięce z NFZ oraz zgodnie z duchem rozporządzenia MZ oraz Zarządzenia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia Nr 63/2009/DSOZ z dnia 2 listopada 2009 roku (z późn. zm.), w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju opieka paliatywna i hospicyjna, podjęcie przez domowe hospicjum dziecięce opieki nad przewlekle chorym dzieckiem jest równoznaczne z przejęciem nad nim całej opieki medycznej. Od tej pory to lekarz hospicjum wystawia m.in. recepty, wszystkie niezbędne zaświadczenia, a w końcu – także akt zgonu. Co prawda poszczególne odziały NFZ w różny sposób interpretują to postanowienie, jednak większość z ich uznaje obecnie, że świadczenie z zakresu domowego hospicjum dla dzieci należy do tzw. specjalistyki (jak świadczenie specjalisty neurologa, onkologa i innych) i nie zawiesza świadczeń lekarza POZ. Jednak nie zmienia to istoty rzeczy. Opieka dziecięcego hospicjum domowego, a więc dostępność do lekarza, pielęgniarki i innych członków wielospecjalistycznego zespołu, jest świadczona zgodnie z wymogami ustawy przez 24 godziny przez 7 dni w tygodniu. Trudno sobie wobec tego wyobrazić, że rodzice zwrócą się o jakąś poradę do lekarza pierwszego kontaktu, zwłaszcza że dostęp do niego jest ograniczony czasowo. Przeciwnie, hospicja, które przyjęły model tzw. zintegrowanej opieki paliatywnej, a więc podejmują się opieki nad nieuleczalnie chorym pacjentem w ścisłej współpracy z ośrodkami specjalistycznymi, dotychczas odpowiedzialnymi za prowadzenie aktywnego leczenia, mogą skorzystać z pomocy lekarza POZ, na przykład gdy dziecko wymaga szczepień finansowanych przez NFZ, niekiedy praktycznie niedostępnych poza przychodniami, tak jak szczepienie przeciwko gruźlicy czy próba tuberkulinowa Mantoux. Jednak niezależnie od tego, czy pacjent pozostaje w rejestrze lekarza POZ, musi on podjąć interwencję w wyjątkowych sytuacjach, a za holistyczną opiekę nad dzieckiem i jego rodziną odpowiada hospicjum dziecięce. (maj 2013 aktualizacja)