Jak postępować w przypadku wystąpienia wykwitów ospowych na powiekach?

 Wykwity ospowe na powiekach, podobnie jak na skórze innych części ciała i błonach śluzowych (w tym spojówkach), są następstwem zakażenia wirusem ospy wietrznej (wirus należący do grupy opryszczki – Varicella Zoster Virus – VZV). Do zakażenia dochodzi przez bezpośredni kontakt ze zmianami skórnymi lub wydzieliną dróg oddechowych rozpyloną w powietrzu. Ten sam wirus, po okresie utajenia, może ulec reaktywacji i wywoływać w późniejszym wieku półpasiec. Zajęcie powiek i innych części gałki ocznej w przebiegu półpaśca wskazuje na reaktywację utajonego zakażenia, zlokalizowanego w gałęzi ocznej nerwu trójdzielnego (V nerw czaszkowy).

Najczęstszą manifestację oczną ospy wietrznej, widoczną „gołym okiem”, stanowią stany zapalne powiek umiejscowione na powiece górnej (częściej) i/lub dolnej powyżej brzegu rzęsowego, a także na krawędzi powieki. Wykwity ospowe na powiekach obserwuje się u 14–29% dzieci. Pęcherzyki znajdujące się na brzegu rzęsowym jednej powieki mogą w wyniku zakażenia bezpośredniego przenosić się symetrycznie na drugą powiekę. Zmiany na powiece, podobnie jak na skórze pozostałych części ciała, przechodzą kolejne fazy. Pęcherzyk goi się i przekształca w krostę, która wysychając, tworzy strup, niekiedy pozostawiający bliznę. Pęcherzyki na skórze powiek utrzymują się 7–14 dni, a następnie znikają, podobnie jak pozostałe zmiany skórne.

Jeżeli pacjent nie zgłasza bólu oka, a w badaniu przedmiotowym nie stwierdza się cech podrażnienia gałki ocznej i objawów „czerwonego oka”, postępowanie można ograniczyć do przestrzegania reżimu sanitarnego, obserwacji stanu oka, dokładnej higieny powiek (usuwanie wydzieliny z powiek i worka spojówkowego, płukanie fizjologicznym roztworem NaCl), chłodnych okładów. Światłowstręt może złagodzić częściowe zaciemnienie pomieszczenia, w którym przebywa dziecko. Acyklowir podaje się w postaci maści stosowanej na zmiany na skórze powieki i do worka spojówkowego. Powikłaniem zajęcia powiek w przebiegu ospy wietrznej może być zakażenie bakteryjne ze stanem ropnym. W takich przypadkach wskazana jest konsultacja okulistyczna. Współistniejące zakażenie bakteryjne wymaga włączenia do leczenia antybiotyku w postaci maści lub kropli ocznych. W leczeniu zakażeń bakteryjnych powiek (spojówek) lub zapobiegawczo stosuje się antybiotyki o szerokim spektrum działania. Należą do nich m.in. leki z grupy fluorochinolonów (np. moksyfloksacyna – krople) i aminoglikozydów (np. tobramycyna – krople i maść). Należy je stosować możliwie krótko.

Poważne powikłania oczne występujące w przebiegu ospy lub po jej przebyciu zdarzają się rzadko, ale mogą dotyczyć całego narządu wzroku. Jakiekolwiek objawy dyskomfortu ze strony oka, zaburzenia widzenia, przekrwienie spojówek, zmniejszenie przezroczystości rogówki, zmatowienie jej powierzchni, zwężenie źrenicy stanowią bezwzględne wskazanie do skierowania dziecka do okulisty. (2015)

Piśmiennictwo

1. Zagórski Z., Nauman G.O.H., Watson P. (red.): Choroby rogówki, twardówki i powierzchni oka. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2008: 202–227
2. Szaflik J. (red.): Basic and Clinical Science Course. część 8. Choroby aparatu ochronnego oka i rogówki. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław 2004: 157–161
3. Sungur G., Hazirolan D., Duran S. i wsp.: The Effect of clinical severity and eyelid rash on ocular involvement in primary varicella infection. Eur. J. Ophthalmol., 2009; 19 (6): 905–908
4. Fernández de Castro L.E., Sarraf O.A. i wsp.: Ocular manifestations after primary varicella infection. Cornea, 2006; 25 (7): 866–867