Jakie są twarde dowody na skuteczność leczenia dietetycznego i chelatacji?

Podczas dorocznego spotkania Pediatric Academic Societies w Vancouver, w maju 2010 roku, Daniel Coury poinformował, że u co piątego dziecka chorego na autyzm stosuje się alternatywne metody leczenia, najczęściej są to specjalne diety. 17% dzieci z ASD (z 1212 uczestniczących w badaniu) było na specjalnej diecie (ponad połowa na diecie bezglutenowej i bez kazeiny, mniej na diecie z ograniczonym spożyciem cukru i produktów przetworzonych oraz na diecie z dodatkiem probiotyków).

Badania wykazują, że zaburzenia gastroenterologiczne występują u 9–91% dzieci z ASD (ból brzucha – 2–40%, zaparcie – 6–45%, biegunka – 3–77%, a przewlekła biegunka – 8–19%).

Wyniki badania przeprowadzonego przez Autism Treatment Network obejmującego 1185 rodzin dzieci autystycznych wskazują, że u około 45% dzieci występowały objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak ból brzucha, zaparcie i biegunka. Objawy te mogły mieć wpływ na jakość życia. Dodatkowo u 70% dzieci z objawami ze strony przewodu pokarmowego obserwowano zaburzenia snu. Częściej występowały także u nich problemy behawioralne, takie jak zaburzenia emocjonalne i lęk.

Badania osób z ASD wykazały nieprawidłowe stężenie serotoniny w surowicy krwi, co może być przyczyną zaburzeń gastroenterologicznych, nieprawidłowej gęstości kości oraz lęku.

Aktualne badania wskazują również na zaburzenia w zakresie układu immunologicznego u tych chorych. U dzieci ujawniających stereotypowe powtarzające się zachowania, u których nastąpił regres w rozwoju, wykazano nieprawidłowości w zakresie funkcji komórek dendrytycznych, wpływających na skład bakterii jelitowych. U tych dzieci w wyniku nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej częściej obserwowano zaparcie oraz stan zapalny przewodu pokarmowego. Kolejnym etapem badania będzie ocena skuteczności probiotyków w przywróceniu prawidłowej funkcji układu pokarmowego.

W innych badaniach wykazano, że u dzieci z ASD ujawniających zaburzenia gastroenterologiczne występują również nieprawidłowości w zakresie aktywności disacharydaz, transportu węglowodanów oraz dysbiozy przewodu pokarmowego.

Odrębne zagadnienie stanowi występowanie chorób alergicznych u pacjentów z ASD. Oprócz charakterystycznych objawów, mogą one wywoływać objawy neuropsychiatryczne, takie jak nerwowość i nadpobudliwość. Jednocześnie uczucie dyskomfortu związanego z chorobami alergicznymi może nasilić objawy behawioralne. Ze względu na problemy z komunikacją, dzieci te niekiedy nie są diagnozowane w kierunku alergii lub innych chorób typowych dla wieku dziecięcego.

Wielodyscyplinarny zespół ekspertów (w dziedzinie pediatrii, psychiatrii dziecięcej, epidemiologii, genetyki, alergologii, gastroenterologii dziecięcej, neurologii dziecięcej, pielęgniarstwa, żywienia dzieci i psychologii) na podstawie przeglądu piśmiennictwa medycznego (opublikowanego w „Pediatrics” w 2010 r.) zasugerował, aby chorych z ASD obowiązywały takie same standardy postępowania diagnostycznego i leczenia chorób układu pokarmowego jak w całej populacji. Lekarze powinni mieć świadomość, że pewne zachowania osób autystycznych (np. samookaleczanie, agresja) spowodowane doznawanym bólem lub dyskomfortem, mogą być objawem różnych zaburzeń, w tym też gastroenterologicznych.

Subiektywne spostrzeżenia rodziców wskazują, że u niektórych dzieci autystycznych diety eliminacyjne przynoszą poprawę w zakresie objawów ze strony przewodu pokarmowego i w zachowaniu dziecka. Inni rodzice mimo stosowania bardzo restrykcyjnej diety nie obserwowali istotnej zmiany zachowania. Można przypuszczać, że problem alergii i nietolerancji pokarmowych dotyczy tylko niektórych dzieci chorych na autyzm. Należy zawsze pamiętać, że z autyzmem mogą współwystępować różne zaburzenia zarówno somatyczne, jak i psychiczne.

Chelatacja nie została zatwierdzona przez FDA do stosowania w leczeniu dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi. Nie ma przekonujących dowodów na to, że jest to skuteczna i bezpieczna metoda leczenia autyzmu. (2013, 2014)  

Piśmiennictwo

1. Sinha Y., Silove N., Williams K.: Chelation therapy and autism. BMJ, 2006; 333: 756
2. Coury D., Law P.: Parents of autistic children turning to alternative treatments. Little research supports most options, but families driven by need to help, experts say. Pediatric Academic Societies annual meeting, Vancouver, British Columbia, Canada. HealthDay. MedlinePlus, May 3, 2010
3. Jyonoushi H.: Autism spectrum Disorders and allergy: observation from a pediatric allergy/ immunology clinic. Expert. Rev. Clin. Immunol., 2010; 6 (3): 397–411
4. Buie T., Campbell D.B. Fuchs G.J.3rd i wsp.: Evaluation, diagnosis and treatment of gastrointestinal disorders in individuals with ASDs: a consensus report. Pediatrics, 2010; 125 (supl. 1): S1–18
5. Coury D.L., Ashwood P.,Fasano A. i wsp.: Gastrointestinal conditions in children with autism spectrum disorder: developing a research agenda. Pediatrics, 2012; 130 (supl. 2): S160–S168
6. Ashwood P.: Immune changes linked to regression, GI distress and repetitive behaviors. Autism Speaks, 2012
7. Williams B.L., Hornig M., Buie T. i wsp.: Impaired carbohydrate digestion and transport and mucosal dysbiosis in the intestines of children with autism and gastrointestinal disturbances. PLoS ONE, 2011; 6 (9): e24585