Jak reagować na zachowanie dziecka, które w napadach histerycznych jest bardzo agresywne i „nic” do niego nie dociera?

Napad histeryczny nie jest pojęciem używanym w psychologii rozwojowej oraz psychiatrii dzieci i młodzieży. Rozumiem, że chodzi o gwałtowny wybuch złości u dziecka, w czasie którego dziecko bywa niszczycielskie, agresywne i z trudem poddaje się próbom uspokojenia. W większości przypadków próby działania podejmowane w momencie wybuchu złości są mało skuteczne. Znacznie lepiej jest opracować strategię zapobiegania takim wybuchom. Gdy jednak już do niego dojdzie, należy pamiętać o podstawowej zasadzie, że poświęcenie uwagi bądź spełnienie żądań jest dla dziecka nagrodą, dlatego im więcej poświęcimy mu uwagi, tym dłużej może trwać jego niepożądane zachowanie. Podczas wybuchu można pozbawić dziecko uwagi na dwa sposoby i będzie to zależało od tego, czy jego zachowanie jest bezpieczne dla niego samego i otoczenia, czy też nie.

W pierwszym przypadku metodą z wyboru bolesną dla dziecka, choć trudną do zastosowania dla rodziców, jest niezwracanie uwagi na dziecko i przeczekanie wybuchu. Rozmowa i nadmierna uwaga tylko podsyca napięcie i pobudzenie dziecka. Takich sytuacji, gdy dziecko nie zagraża ani sobie, ani otoczeniu, jest najwięcej.

Inaczej postępujemy, gdy dziecko zachowuje się impulsywnie i może wyrządzić krzywdę samemu sobie lub innym osobom albo może poważnie zniszczyć cenne rzeczy. W takim, ale tylko i wyłącznie w takim przypadku, najistotniejsze jest zapewnienie dziecku bezpieczeństwa poprzez unieruchomienie go. Ważne jest, aby w czasie unieruchamiania nie rozmawiać z dzieckiem, nie zadawać pytań, nie wchodzić w dyskusję, nie negocjować. Raz jeszcze trzeba podkreślić, że znacznie skuteczniejsze są strategie zapobiegania wybuchom złości. Wiele sytuacji, w których dochodzi do wybuchu, można przewidzieć – poprzedzone są one sygnałami ostrzegawczymi lub zdarzają się w podobnych okolicznościach. Istnieje wiele sposobów na odwrócenie uwagi dziecka przed wybuchem złości.

Ważnym elementem zapobiegania kolejnym wybuchom dziecka jest odpowiednie zachowanie się dorosłych po uspokojeniu dziecka. Zawsze zakończeniem kryzysowej sytuacji, której następstwem był wybuch, powinno być wyciągnięcie konsekwencji, najlepiej wcześniej zapowiedzianych i ustalonych z dzieckiem, (np. odesłanie w ustalone miejsce, przeproszenie przez dziecko lub naprawienie wyrządzonych szkód). Należy pamiętać, że konieczna jest konsekwencja w tym postępowaniu i trzymanie się ustalonych reguł. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. Bryńska A., Kołakowski A., Pisula A. i wsp.: ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Przewodnik dla rodziców i wychowawców. Gdańsk, GWP, 2010
2. Barkley R.A.: ADHD – podjąć wyzwanie. Kompletny przewodnik dla rodziców. Poznań, Zysk i s-ka, 2009