Pytanie o postępowanie w przypadku połknięcia przez dziecko niewielkiej ilości rtęci z rozbitego termometru lekarskiego do niedawna było codziennością dyżuru toksykologicznego (w 1996 r. w Stanach Zjednoczonych zarejestrowano 2958 takich pytań). Obecnie zdarzenia takie są zdecydowanie rzadsze, ponieważ na mocy przepisów Unii Europejskiej w 2009 roku termometry i inne urządzenia pomiarowe zwierające rtęć zostały wycofane z produkcji i sprzedaży.
Jednorazowe połknięcie rtęci metalicznej z termometru lekarskiego nie stanowi żadnego zagrożenia toksykologicznego i nie wywołuje objawów zatrucia. Rtęć metaliczna praktycznie nie wchłania się z przewodu pokarmowego i w całości ulega wydaleniu ze stolcem. Badania na zwierzętach wskazują, że wchłanianie ze zdrowego przewodu pokarmowego kształtuje się na poziomie <0,01%. Prowokowanie wymiotów i płukanie żołądka jest w takiej sytuacji przeciwwskazane, ponieważ ewentualne zachłyśnięcie może doprowadzić do rozwoju chemicznego zapalenia płuc oraz zdeponowania rtęci w pęcherzykach płucnych, co z kolei naraża na bardzo toksyczne opary rtęci. Nie należy też podawać węgla aktywowanego. Lekarz powinien ograniczyć swoje postępowanie do oceny ewentualnych zranień w obrębie jamy ustnej i gardła spowodowanych przez szkło oraz ryzyka związanego z jego połknięciem.
Podstawowym narzędziem diagnostycznym umożliwiającym potwierdzenie połknięcia rtęci metalicznej oraz jej lokalizację jest RTG.
W piśmiennictwie opisano pojedyncze przypadki zdeponowania połkniętej rtęci metalicznej w wyrostku robaczkowym, a następnie wydalenia w ciągu 5–21 dni bez niekorzystnych następstw zdrowotnych. U 21-miesięcznej dziewczynki zdecydowano się na profilaktyczne wykonanie appendektomii i stwierdzono, że wyrostek robaczkowy nie był zmieniony chorobowo. Nie odnotowano także zwiększonego stężenia rtęci we krwi.
Podsumowując, w opisywanej sytuacji zaleca się monitorowanie procesu wydalania rtęci z przewodu pokarmowego na podstawie RTG oraz oznaczenie stężenia rtęci we krwi i moczu. Każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia, dlatego zawsze warto skorzystać z pomocy toksykologa klinicznego w regionalnym ośrodku toksykologicznym.
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej