Jak odróżnić w badaniu fizykalnym torsję kości piszczelowej od antetorsji stawu biodrowego? Jaki rodzaj chodu tym zaburzeniom towarzyszy?

05-07-2017
dr n. med. Artur Oberc
Oddział Ortopedyczno-Urazowy, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie

Zarówno torsja wewnętrznej kości piszczelowej, jak i zwiększona antetorsja szyjek kości udowych klinicznie charakteryzują się chodem z rotacją wewnętrzną stopy – czyli chodem gołębim (in-toeing).

Antetorsja, czyli przodoskręcenie szyjek kości udowych, to kąt zawarty między osią długą szyjki kości udowej a jej płaszczyzną międzykłykciową (płaszczyznę miedzykłykciową kości udowej można obrazowo przedstawić wyobrażając sobie leżącą na stole kość udową: płaszczyzna stołu jest tożsamą z płaszczyzną międzykłykciową). U niemowląt i małych dzieci stwierdza się fizjologicznie zwiększoną antetorsję szyjek kości udowych do około 40 stopni. Wskutek tego u wielu dzieci obserwuje się tendencję do siadania „w kształcie litery W” oraz chodu z rotacją wewnętrzną kończyn dolnych (p. Czy u małego dziecka należy korygować siadanie „w kształcie litery W”?). Do rotacji dochodzi na poziomie bioder, toteż w ocenie wizualnej zarówno stopy, jak i kolana (rzepki) są zwrócone do wewnątrz (tzw. zezujące rzepki). Po 8. roku życia zazwyczaj następuje samoistna korekcja (osiągnięcie ostatecznej wartości przodoskręcenia ok. 10 stopni) i chód z rotacją wewnętrzną ustępuje.

Torsja wewnętrzna, czyli rotacja wewnętrzna piszczeli, to zaburzenie osi występujące dystalnie od stawu kolanowego. Wewnętrznemu skręceniu ulega oś długa piszczeli. W odróżnieniu od zwiększonej antetorsji szyjek kości udowych nie obserwuje się rotacji wewnętrznej kolan. Zazwyczaj jest to stan fizjologiczny u małych dzieci (do 3. rż.). Kąt skręcenia wynosi wówczas do 20 stopni, a następnie ulega spontanicznej rezolucji. Rotację wewnętrzną piszczeli najlepiej badać u pacjenta leżącego na brzuchu ze zgiętymi do 90 stopni kolanami. Kąt zawarty między osią dwusieczną stopy a osią długą uda jest kątem rotacji wewnętrznej piszczeli. Inaczej można go zmierzyć wyznaczając oś międzykostkową stawu skokowego. Kąt zawarty między tą osią a linią prostopadłą do osi długiej uda jest również kątem rotacji wewnętrznej piszczeli.

Torsja może również towarzyszyć złożonym zaburzeniom rozwoju kończyny, np. stopie końsko-szpotawej. Leczenia operacyjnego wymaga wada utrudniająca dziecku poruszanie się.

Piśmiennictwo

  1. Wheeless C.R. III: Internal tibial torsion. Duke Orthopaedics presents Wheeless' Textbook of Orthopaedics. Available at http://www.wheelessonline.com/ortho/internal_tibial_torsion
  2. Karol L.A.: Rotational deformities in the lower extremities. Curr. Opin. Pediatr., 1997; 9 (1): 77–80
  3. Güven M., Akman B., Unay K. i wsp.: A New Radiog

Napisz do nas

Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek, zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.

Placówki

Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.

Doradca medyczny

Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej