W jakich rodzajach złamań konieczna jest operacyjna repozycja odłamów złamanej kości?

Repozycja operacyjna może być konieczna w złamaniu z przemieszczeniem. W przypadku złamania nasady kości (czyli powierzchni stawowej) należy dążyć do osiągnięcia maksymalnie anatomicznego ustawienia odłamów, co zwykle wymaga operacyjnego nastawienia. Taki zabieg może być jednak konieczny również w przypadku złamania przynasad i trzonów kości.

W złamaniach bez przemieszczenia odłamów wystarczy zastosować unieruchomienie, czyli założyć gips.

W złamaniach z przemieszczeniem odłamów zwykle próbuje się nastawić złamanie zachowawczo, czyli przez manipulację rękami (rozciągnięcie i przesunięcie odłamów kości), bez otwierania miejsca złamania. Takie leczenie można zastosować u wielu pacjentów. Jeśli nastawione w ten sposób złamanie jest stabilne, wymaga tylko założenia gipsu. Po upływie 5–7 dni od nastawienia konieczne jest oczywiście badanie radiologiczne w celu oceny, czy nie doszło do wtórnego przemieszczenia odłamów (ryc. 1.).

Jeśli złamanie nastawione zachowawczo jest niestabilne, konieczne jest zespolenie odłamów (zwykle przezskórnie), aby zapobiec ich wtórnemu przemieszczaniu się. W tym celu używa się drutów Kirschnera (ryc. 2.), które następnie usuwa się bezpośrednio po uzyskaniu zrostu kostnego w miejscu złamania. Takie postępowanie zwykle zaleca się w złamaniach kości kończyn górnych.

W złamaniach w obrębie kończyny dolnej stosuje się zespolenie śródszpikowe polegające na wprowadzeniu do wnętrza kości (czyli do jamy szpikowej) specjalnego gwoździa. Dostępne są następujące rodzaje zespolenia:

• gwoździe elastyczne TEN (Titan Elastic Nail) stosowane do zespoleń złamań trzonów kości u dzieci z masą ciała do około 45 kilogramów (ryc. 3.)

• gwoździe sztywne, dopasowane kształtem do prawidłowej kości (ważne jest, aby kość nie była zmieniona przez inną chorobę) typu Expert, stosowane u młodzieży, czyli u osób o wadze >50 kilogramów (ryc. 4.).

Leczenie operacyjne, czyli otwarcie okolicy złamania i usunięcie przeszkód spomiędzy odłamów kości, tkanek), jest konieczne, gdy nie można prawidłowo nastawić odłamów złamania. W takich przypadkach w zespoleniu złamania preferuje się również stosowanie gwoździa śródszpikowego.

Wyjątkowo stosuje się zespolenie blaszką (zwykle raczej dotyczy to przynasady kości), a u niektórych pacjentów można zastosować zewnętrzną formę unieruchomienia, czyli aparat stabilizujący złamanie.

Zespolenie śródszpikowe oraz blaszki można usunąć dopiero po uzyskaniu pełnej przebudowy kostnej, a zatem najwcześniej po około 6 miesiącach, choć w przypadku kości kończyn dolnych często jest to możliwe dopiero po około roku od złamania.

Piśmiennictwo

1. Green N., Swiontkowski M.: Skeletal trauma in children. Wyd. 3., Saunders, Elsevier Science, Philadelphia, 2003: vol. 3.