Jakie są aktualne zalecenia dotyczące pielęgnacji skóry chorego na ospę wietrzną?

Przegląd renomowanych podręczników oraz zasobów internetowych wykazał, że nie ma zaleceń opartych na wiarygodnych badaniach klinicznych dotyczących tego zagadnienia.

W Polsce skuteczne leczenie przyczynowe ospy wietrznej (acyklowir) jest dostępne dopiero od lat 90. XX wieku, dlatego wcześniej duże znaczenie przypisywano leczeniu miejscowemu, w tym pielęgnacji skóry. Postępowanie opierano na teoretycznych, choć nieuzasadnionych przesłankach. Ponieważ ospa wietrzna często przebiega ze świądem, uzasadnione wydawało się stosowanie miejscowych leków znieczulających lub przeciwświądowych. W naturalnym przebiegu wykwity ospowe przysychają w strupek. Za słuszne uznawano zatem podejmowanie działań przyspieszających przysychanie pęcherzyków (takich jak smarowanie wykwitów papką, fioletem goryczki na spirytusie lub wodzie), zakazując jednocześnie podejmowania działań rzekomo opóźniających przysychanie wykwitów (takich jak kąpiel). Obserwacje i wyniki badań wskazują, że najczęstszym powikłaniem ospy są nadkażenia bakteryjne zmian skórnych, dlatego do preparatów przeciwświądowych i przyśpieszających (rzekomo) przysychanie wykwitów zaczęto dodawać środki antyseptyczne i raczej spirytusowy niż wodny roztwór fioletu goryczki.

Z braku jednoznacznych wytycznych wynikają też różnice w miejscowym leczeniu ospy wietrznej w poszczególnych krajach. W Stanach Zjednoczonych tradycyjnie stosuje się nieswoiste sposoby postępowania: częste kąpiele zmniejszające ryzyko nadkażenia bakteryjnego, papkę wodną z kalaminą (mieszanina ze związkem cynku), kąpiele z dodatkiem płatków owsianych w celu złagodzenia świądu, trzeba jednak pamiętać, że nie potwierdzono skuteczności takiego postępowania. W Niemczech natomiast stosuje się papki cynkowe oraz lotiony zawierające taninę lub inne garbniki, a w przypadku uporczywego świądu dopuszcza się stosowanie dimetyndenu.

W podręczniku chorób zakaźnych AAP pt. „Red Book” nie ma szczegółowych wytycznych dotyczących miejscowego leczenia ospy wietrznej, poza ogólnym zaleceniem szczególnej dbałości o higienę w przebiegu choroby.

Rozsądnym zaleceniem wydaje się obcinanie „na krótko” paznokci chorego dziecka i zachowanie szczególnej dbałości o higienę rąk, aby zapobiegać powstawaniu zadrapań i zakażeń bakteryjnych (najczęściej wywoływanych przez paciorkowce i gronkowce). Standardem powinna też być czysta bielizna osobista i pościelowa. (2013, 2014)

Piśmiennictwo

1. AAP: Red Book. 2009 Report of the Committee on Infectious Diseases. Wyd. 28, AAP, 2009
2. Abele-Horn M., Bartmann P., Beetz R.: DGPI Handbuch. Infektionen bei Kindern und Jugendlichen. 2009
3. Gershon A.A.: Varicella-zoster virus. W: Feigin and Cherry‘s textbook of pediatric infectious diseases. Wyd. 6., 2009