medycyna praktyczna dla lekarzy
medycyna praktyczna dla lekarzy
Teoretycznie tak, choć ryzyko jest bardzo małe. Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych w Austrii odsetek lisów zarażonych tasiemcem bąblowcowym jest znacznie większy wśród osobników żyjących na terenach miejskich, w porównaniu z lisami przebywającymi w lasach. Sugeruje to, że runo leśne odgrywa mniejszą rolę w zarażeniach bąblowcowych niż kontakt ze zwierzętami na terenach miejskich. Ponadto bąblowica jest rzadką chorobą. W całej Polsce w 2012 roku zgłoszono jedynie 28 przypadków i nie zanotowano ani jednego zgonu z jej powodu. Spożywanie jagód wiąże się z niewielkim ryzykiem zarażenia bąblowcem, dlatego należy je uznać za bezpieczne. Poza tym bąblowica rozwija się powoli przez wiele lat i prawidłowo leczona jest uleczalna.
Jest to odzwierzęca choroba pasożytnicza wywoływana przez stadium larwalne tasiemców z rodzaju Echinococcus, najmniejszych tasiemców z rodziny Taeniidae. W Polsce występują dwa gatunki chorobotwórcze dla człowieka: tasiemiec bąblowcowy (Echinococcus granulosus) oraz tasiemiec bąblowcowy wielojamowy (Echinococcus multilocularis). Szczególnie groźny dla zdrowia jest drugi z wymienionych gatunków, zwany także tasiemcem lisim. Występuje tylko na półkuli północnej. Zarażenie nim prowadzi do rozwoju bąblowicy wielojamowej, czyli alweokokozy. Niektóre przypadki mogą być śmiertelne, zwłaszcza jeśli dojdzie do pęknięcia torbieli. Może to wywołać wstrząs anafilaktyczny, a także uszkodzenie najważniejszych narządów (mózg, nerki czy serce). U chorych zarażonych E. multilocularis po wielu latach może się rozwinąć niewydolność wątroby, a nawet zmiany podobne do przerzutów nowotworowych w innych narządach wewnętrznych (w płucach lub mózgu). Na szczęście ta choroba jest w naszym kraju bardzo rzadka.
Żywicielem ostatecznym tasiemca E. multilocularis są głównie lisy, rzadziej psy. Człowiek zaraża się drogą pokarmową, spożywając jaja tasiemca (poprzez zanieczyszczone ręce lub żywność skażoną kałem zwierzęcym, np. świeże, niemyte owoce, takie jak jagody i inne owoce leśne). Jajami mogą być również skażone warzywa, owoce, zioła oraz woda pitna. Do zarażenia może także dojść za pośrednictwem brudnych rąk skażonych podczas głaskania psa lub kota, dotykania dzikich zwierząt lub zanieczyszczonej gleby i roślin. Jak się wydaje, ta droga występuje znacznie częściej. Nawet zwierzęta, które same nie są zarażone, mogą przenosić jaja na sierści, jeśli miały styczność z kałem innych zarażonych dzikich zwierząt (np. lisów). Psy, które lubią się tarzać w odchodach zwierzęcych, są częstszym źródłem zarażeń niż spożywanie runa leśnego. Po spożyciu jaj tasiemca człowiek pełni rolę żywiciela pośredniego Echinococcus. Aby zapobiegać zarażeniu E. multilocularis, należy przede wszystkim unikać kontaktu z lisami i psami (sierść) oraz często myć ręce. Prace, w trakcie których dochodzi do kontaktu z lisami lub z ziemią, należy wykonywać w rękawicach. Grzyby i owoce leśne należy umyć przed spożyciem.
Cykl życia tasiemca obejmuje żywiciela ostatecznego, najczęściej lisa, rzadziej psa, kota czy kojota, oraz żywicieli pośrednich, takich jak myszy i inne gryzonie. Dorosły tasiemiec mierzy 3–6 mm i występuje w jelitach żywicieli ostatecznych. Jaja wydalane są z kałem do środowiska. Lisy i psy zarażają się poprzez zjedzenie zarażonego żywiciela pośredniego. Ludzie są przypadkowymi żywicielami („ślepa uliczka”– zarażenie człowieka zwykle prowadzi do przerwania cyklu życiowego pasożyta). Zwykle zarażają się w wyniku kontaktu z lisimi odchodami. Nie wiadomo, jaka jest dawka zarażająca, czyli liczba jaj, które należy spożyć, aby doszło do rozwoju bąblowicy. W jelicie cienkim człowieka pod wpływem soków trawiennych z jaj wylęgają się larwy, które mogą przenikać do krwi (żyła wrotna) i rozprzestrzeniać się w całym organizmie. Następnym etapem cyklu jest rozwój larw w torbiele. W bąblowicy wielojamowej dochodzi niemal wyłącznie do zajęcia wątroby. Torbiele zawierają liczne, mnożące się dalsze postaci rozwojowe – protoskoleksy. Po spożyciu przez żywiciela ostatecznego mogą one się przekształcać w formy dorosłe tasiemca, ale dochodzi do tego tylko w jelitach żywiciela ostatecznego. Zatem nie jest możliwe, aby żywiciel pośredni (człowiek) zaraził się przez spożycie surowego lub na wpół surowego mięsa (np. tatar), lub organu (np. wątroba) innego żywiciela pośredniego (np. świni czy dzika). Po pierwsze, najczęstszymi żywicielami pośrednimi są gryzonie. Po drugie, w jelicie z protoskoleksa rozwija się dorosła postać tasiemca, a nie kolejna torbiel. Po trzecie, człowiek nie jest żywicielem ostatecznym tasiemca lisiego. W efekcie nie spotyka się takich przypadków.
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej