Czy rutynowo zaleca się diagnostykę serologiczną w celu rozpoznania rumienia zakaźnego, czy diagnozę można postawić tylko na podstawie objawów klinicznych?

W większości przypadków zakażenia parwowirusem B19 przebiegają u immunokompetentnych dzieci jako rumień zakaźny, badania serologiczne nie są potrzebne. Rozpoznanie tej choroby na podstawie typowych objawów klinicznych nie stwarza zazwyczaj trudności. Stwierdza się:

• charakterystyczny obustronny rumień policzków (w piśmiennictwie anglojęzycznym określany jako obraz „spoliczkowanego dziecka” [ryc. 1.]), z bladawą obwódką wokół ust

• girlandowatą, plamistą, nieraz swędzącą osutkę skórną na tułowiu (ryc. 2.A i B.), a następnie także na ramionach, pośladkach i udach, która nasila się w wyższej temperaturze.

Gorączka występuje u 15–30% dzieci, zwykle poprzedza pojawienie się zmian skórnych. Dodatkowe wskazówki pomocne w rozpoznaniu to przesłanki epidemiologiczne (występowanie podobnych objawów w grupie rówieśniczej), a także cechy niedokrwistości ze zmniejszonym odsetkiem retikulocytów i zmniejszoną wartością hematokrytu w morfologii krwi obwodowej (o ile ją wykonano).

Diagnostyka serologiczna ma szczególne znaczenie w ocenie, czy kobieta planująca ciążę lub będąca w ciąży jest podatna na zakażenie parwowirusem B19 (zakażenie pierwotne może wywołać uogólniony obrzęk płodu [p. Jakie są najczęstsze powikłania zakażenia parwowirusem B19? – przyp. red.]). W praktyce najczęściej sięga się po nią u kobiet ciężarnych, które miały kontakt z chorym (np. zachorowało starsze dziecko). Ponieważ rozpoznanie ustala się najczęściej w okresie, kiedy dziecko ma osutkę i jest już niezakaźne, badanie statusu serologicznego ciężarnej ma na celu określenie, czy potrzebne będzie zachowanie szczególnej czujności położniczej. Dodatni wynik oceny stężenia swoistych przeciwciał IgG przeciwko parwowirusowi B19 oznacza, że do zakażenia u ciężarnej doszło w przeszłości i aktualny kontakt z wirusem nie stwarza zagrożenia dla płodu.

Diagnostyka molekularna (badanie PCR) i serologiczna może mieć istotne znaczenie diagnostyczne i rokownicze także w mniej typowych postaciach choroby, takich jak ostre zapalenie stawów o niejasnej etiologii, zespół grudkowo-krwotocznych „rękawiczek i skarpetek”, zapalenie naczyń krwionośnych oraz przełom aplastyczny u pacjentów z chorobami układu krwiotwórczego lub w immunosupresji (p. Jakie są najczęstsze powikłania zakażenia parwowirusem B19? – przyp. red.).

Piśmiennictwo

1. Parvoviruses. (W:) Nelson Textbook of Pediatrics. Wyd. 21., Elsevier, 2019
2. Parvovirus B19. (W:) Red Book 2018. AAP
3. UpToDate: Clinical manifestations and diagnosis of parvovirus B19 infection, Treatment and prevention of parvovirus B19 infection, Microbiology, epidemiology, and pathogenesis of parvovirus B19 infection