W jaki sposób należy pobrać materiał na posiew z dróg oddechowych u niemowlęcia ze szpitalnym zapaleniem płuc? Jaką wartość diagnostyczną ma badanie bakteriologiczne tzw. bronchoaspiratu (materiał pobierany za pomocą miękkiego cewnika)?

W procesie ustalania czynnika etiologicznego szpitalnego zapalenia płuc największą wartość diagnostyczną ma posiew ilościowy minimalnie zanieczyszczonej wydzieliny z dolnych dróg oddechowych, tj. popłuczyn oskrzelowo-pęcherzykowych (za istotny przyjmuje się wzrost ≥104 kolonii/ml), lub chronionego wymazu szczoteczkowego (ze wzrostem ≥103 kolonii/ml). Opisana metoda ma jednak ograniczone zastosowanie w praktyce, częściej pobiera się aspiraty tchawicze, które mogą być zanieczyszczone florą kolonizującą górne drogi oddechowe. Z tego względu liczba drobnoustrojów uznawana za znamienną w posiewie z takiego aspiratu jest znacznie większa i wynosi ≥106 kolonii/ml. Bardzo dobrym materiałem jest także płyn z opłucnej, dlatego w przypadku nakłucia i drenażu jamy opłucnej należy pobrać próbkę materiału na posiew.

W rozpoznawaniu szpitalnego zapalenia płuc bardzo istotny jest również posiew krwi (którą zwykle jest łatwiej pobrać niż materiał z dolnych dróg oddechowych), ponieważ niektóre zakażenia mają charakter inwazyjny i przebiegają z bakteriemią.

Przydatne mogą być również alternatywne metody diagnostyczne, na przykład:

• wykrywanie w wydzielinie z dróg oddechowych antygenów lub materiału genetycznego wirusów (np. RSV), bakterii (głównie nietypowych), ewentualnie grzybów (Pneumocystis jiroveci)

• wykrywanie antygenów S. pneumoniae lub Legionella w moczu (należy jednak pamiętać, że badanie w kierunku antygenów S. pneumoniae w moczu u dzieci jest mało swoiste ze względu na częste nosicielstwo tego drobnoustroju w górnych drogach oddechowych – dodatnie wyniki testu uzyskuje się u ponad 40% zdrowych nosicieli)

• poszukiwanie swoistych przeciwciał w surowicy, na przykład przeciwko M. pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae (za diagnostyczne przyjmuje się zwykle:

1) serokonwersję – pojawienie się swoistych przeciwciał, które wcześniej były nieobecne

2) istotny wzrost miana swoistych przeciwciał w klasie IgG w kolejnych próbkach surowicy lub

3) duże miana swoistych przeciwciał w klasie IgM. (marzec 2014 aktualizacja)

Piśmiennictwo

1. http://www.ecdc.europa.eu/en/publications/publications/0512-ted-pps-hai-antimicrobial-use-protocol.pdf: Point prevalence survey of health-care associated infections and antimicrobial use in European acute care hospitals
2. Dominquez J, Blanco S, Rodrigo C i wsp.: Usefulness of urinary antigen detection by an immunochromatographic test for diagnosis of pneumococcal pneumonia in children. J. Clin. Microbiol., 2003; 41: 2161–2163