Czy jest konieczne wykonanie punkcji lędźwiowej kontrolnej po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych u 8-letniej dziewczynki leczonej przez 14 dni ceftriaksonem?

W wyjściowym badaniu płynu mózgowo-rdzeniowego uzyskano następujące wartości: cytoza 3000, białko 0,68 (norma 0,4), płyn wodojasny, glukoza w normie, segmenty 60%, limfocyty 40%, posiew bakteriologiczny płynu ujemny. Klinicznie stan dziecka szybko się poprawił – objawy oponowe ustąpiły całkowicie, a ból głowy minął już po kilku dniach. W odpowiedzi na pytanie na początku warto wymienić wskazania do wykonania punkcji kontrolnej. Generalnie są to następujące sytuacje kliniczne:

• zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) u noworodków

• ZOMR wywołany przez bakterie Gram-ujemne

• ZOMR wywołany przez szczep S. pneumoniae oporny na antybiotyki ß-laktamowe

• niemożność ustalenia czynnika etiologicznego ZOMR

• objawy ogniskowe w przebiegu ZOMR

• chorzy z zaburzeniami odporności.

W opisanym przypadku u 8-letniej dziewczynki nie ustalono etiologii ZOMR, natomiast obserwowano szybką poprawę kliniczną po zastosowaniu ceftriaksonu. Jakie wnioski kliniczne można zatem wysnuć? Było to prawdopodobnie ZOMR o etiologii meningokokowej lub pneumokokowej (zakładając, że dziecko było szczepione zgodnie z PSO, co w praktyce wyklucza H. influenzae typu b), jednak nie jest to pewne. Biorąc pod uwagę powyższe rekomendacje i niewielkie, ale jednak istotne w przypadku choroby zagrażającej życiu ryzyko, że zakażenie wywołały bakterie Gram-ujemne, wskazane jest wykonanie kontrolnej punkcji lędźwiowej. Dodać należy, że kontrolnej punkcji nie wykonuje się, gdy ZOMR przebiegało bez powikłań, a jego etiologia została ustalona i czynnikami sprawczymi były wrażliwe na antybiotyki S. pneumoniae, N. meningitidis i H. influenzae typu b.

Piśmiennictwo

1. Rekomendacje postępowania w zakażeniach bakteryjnych ośrodkowego układu nerwowego. http://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2017/10/Rekomendacje-ukl-nerwowy_2011.pdf