Czy u dziecka z podejrzeniem wirusowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych włączać dożylnie acyklowir?

Nie ma wskazań do takiego empirycznego leczenia w przypadku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR). Wirusowe ZOMR jest znacznie łagodniejsze od bakteryjnego (ropnego) ZOMR i zapalenia mózgu. Zazwyczaj ostre objawy (ból głowy, gorączka i objawy oponowe) wirusowego zapalenia mózgu utrzymują się przez 3–4 dni, po czym samoistnie ustępują bez żadnych niekorzystnych następstw. Istotną przesłanką do rezygnacji z acyklowiru jest także etiologia choroby. W Polsce aktualnie główną przyczyną wirusowego ZOMR są enterowirusy, rzadziej inne wirusy, takie jak: wirus odkleszczowego zapalenia mózgu, opryszczki zwykłej (HSV), ospy wietrznej i półpaśca (VZV), cytomegalii (CMV), Epsteina i Barr (EBV), wirus limfocytarnego zapalenia splotu naczyniówkowego i opon mózgowo-rdzeniowych (lymphocytic choriomeningitis virus – LCMV), wirus grypy lub inne wirusy wywołujące zakażenia układu oddechowego (np. adenowirusy). Wirusy podatne na działanie acyklowiru (HSV, VZV) stanowią niewielki odsetek czynników etiologicznych ZOMR, który nie uzasadnia empirycznej terapii tym lekiem.

Podsumowując, zarówno samoograniczający się przebieg, jak i niewielki odsetek czynników etiologicznych wrażliwych na acyklowir stanowią silne argumenty przeciwko rutynowemu podawaniu acyklowiru empirycznie pacjentom z podejrzeniem wirusowego ZOMR. Nie ma natomiast przeszkód, aby podać acyklowir pacjentowi z potwierdzoną etiologią HSV lub VZV albo z zespołem Mollareta (nawracające opryszczkowe ZOMR zwykle wywołane przez HSV-2), choć zwykle leczenie nie jest potrzebne, ponieważ ostre objawy ustępują samoistnie w czasie diagnostyki. Z wymienionych powodów samo podejrzenie ZOMR, w odróżnieniu od znacznie cięższego zapalenia mózgu, nie jest wystarczającą przesłanką do rozpoczęcia empirycznego leczenia acyklowirem jakąkolwiek drogą (i.v. lub p.o.).

Piśmiennictwo

1. Wright W.F., Pinto C.N., Palisoc K., Baghli S.: Viral (aseptic) meningitis: A review. J. Neurol. Sci., 2019; 398: 176–183
2. McGill F., Griffiths M.J., Solomon T.: Viral meningitis: current issues in diagnosis and treatment. Curr Opin Infect Dis. 2017; 30 (2): 248–256
3. Yelehe-Okouma M., Czmil-Garon J., Pape E., Petitpain N., Gillet P.: Drug-induced aseptic meningitis: a mini-review. Fundam. Clin. Pharmacol., 2018; 32 (3): 252–260
4. Riddell J. 4th, Shuman E.K.: Epidemiology of central nervous system infection. Neuroimaging Clin. N. Am., 2012; 22 (4): 543–556
5. Mount H.R., Boyle S.D.: Aseptic and Bacterial Meningitis: Evaluation, Treatment, and Prevention. Am. Fam. Physician., 2017; 96 (5): 314–322