medycyna praktyczna dla lekarzy
medycyna praktyczna dla lekarzy
Chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej wywołują wirusy zawierające RNA, enterowirusy, zwykle enterowirus 71, a przede wszystkim wirusy Coxsackie, spokrewnione z wirusami polio, najczęściej Coxsackie A (5, 7, 9, 10, 16).
Enterowirusy, w tym wirusy Coxsackie, które nie mają otoczki lipidowej, są odporne na kwasy, np. na sok żołądkowy, i na działanie standardowych środków dezynfekujących – np. alkoholu czy środków powierzchniowo czynnych. W temperaturze pokojowej mogą przetrwać wiele dni. Wirusy Coxsackie wykrywa się w kale (8–12 tygodni) oraz wydzielinach nosogardła (krócej); szczególnie zaraźliwy jest kał oraz płyn pęcherzyków występujących na błonach śluzowych. Do zakażeń wirusami Coxsackie zwykle dochodzi drogą pokarmową (fekalno-oralną), za pośrednictwem rąk lub zakażonych przedmiotów (choroba brudnych rąk), rzadziej drogą kropelkową bądź przez bezpośredni kontakt. Spożycie pokarmów lub wody zanieczyszczonej wirusem również może wywołać zakażenie. Źródło zakażenia tymi wirusami stanowią zakażeni ludzie, u których choroba może przebiegać także bezobjawowo (bardzo długo nosicielami bywają np. osoby z upośledzoną odpornością). Do zakażenia dochodzi ponadto poprzez styczność z wirusem w sposób pośredni przez skażone przedmioty lub np. kąpiel w zakażonych naturalnych zbiornikach wodnych.
W jelitach wirus Coxsackie zakaża komórki nabłonkowe, a następnie wnika i replikuje się w podśluzówkowej tkance chłonnej (migdałki i kępki Peyera) i wywołuje wiremię, rozprzestrzeniając się po całym organizmie. U niektórych chorych występuje również wiremia wtórna. Okres wylęgania większości zakażeń wywołanych przez wirusy Coxsackie wynosi 2–14 dni, ale najczęściej nie przekracza tygodnia. W chorobie dłoni, stóp i jamy ustnej okres ten wynosi 3–6 dni. Osoby zakażone wirusami Coxsackie są najbardziej zaraźliwe tuż przed wystąpieniem objawów chorobowych, kiedy wirusy te najliczniej występują w kale oraz w wydzielinach nosogardła. Po kontakcie chorują prawie wszystkie małe dzieci. Większość tych zakażeń przebiega bezobjawowo, zatem choroba może wystąpić nawet przy braku podobnych objawów w otoczeniu.
Profilaktyka zakażeń polega na unikaniu kontaktu z chorym lub używaniu maseczki w ostrym okresie choroby, gdy wirusy są obecne w nosogardle, oraz na standardowych zabiegach higienicznych i myciu rąk w celu przerwania transmisji zakażenia przebiegającej za ich pośrednictwem. Objawy kliniczne zakażenia zazwyczaj przyjmują postać niecharakterystycznej choroby gorączkowej, czasami nazywanej „letnią grypą” ze względu na zwiększoną częstość zachorowań ciepłą porą roku. Swoiste, charakterystyczne zespoły chorobowe, w tym klasyczną chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej, stwierdza się w mniejszej części zakażeń.
Podsumowując: okres wylęgania choroby dłoni, stóp i jamy ustnej wynosi 3–6 dni. Chorzy są najbardziej zaraźliwi tuż przed wystąpieniem objawów. Zaraźliwość utrzymuje się do czasu wydalenie wirusa w kale (8–12 tygodni), jednakże chorzy wymagają izolacji tylko do czasu powrotu dobrego samopoczucia (ustąpienie gorączki, zanik pęcherzyków w gardle) pod warunkiem zachowania higieny. Zapobieganie polega na unikaniu kontaktu z chorym w ostrym okresie choroby, gdy wirusy są obecne w nosogardle, oraz higienie, przede wszystkim myciu rąk (bardzo zaraźliwy jest kał oraz płyn pęcherzyków w jamie ustnej).
Piśmiennictwo
Zadaj pytanie ekspertowi, przyślij ciekawy przypadek,
zgłoś absurd, zaproponuj temat dziennikarzom.
Pomóż redagować portal.
Pomóż usprawnić system ochrony zdrowia.
Szukasz poradni, oddziału lub SOR w swoim województwie? Chętnie pomożemy. Skorzystaj z naszej wyszukiwarki placówek.
Twój pacjent ma wątpliwości, kiedy powinien zgłosić się do lekarza? Potrzebuje adresu przychodni, szpitala, apteki? Poinformuj go o Doradcy Medycznym Medycyny Praktycznej