Czy często nawracająca opryszczka u 10-letniego dziecka wymaga diagnostyki np. w kierunku niedoboru odporności?

Pytanie nadesłane do Redakcji

U 10-letniej dziewczynki w ciągu 3 miesięcy wystąpiło 5 epizodów opryszczki. Poprzednim razem z dobrym efektem stosowano acyklowir, jednak po krótkim czasie nastąpił nawrót. Czy taka sytuacja wymaga diagnostyki np. w kierunku niedoboru odporności? Jak często mogą występować nawroty opryszczki? Czy u dziecka można stosować acyklowir w zapobieganiu nawrotom? W jakich dawkach?

Odpowiedź

Niedobory odporności rzeczywiście sprzyjają przewlekłemu występowaniu opryszczki wargowej oraz jej dłuższym i cięższym nawrotom. Jeżeli jednak opisana dziewczynka jest poza tym zdrowa, rozwija się prawidłowo, w wywiadzie nie stwierdzono pierwotnych niedoborów odporności czy przeszłości chorobowej wskazującej na niedobór odporności (np. ≥4 zakażeń ucha środkowego, ≥2 ciężkich zapaleń zatok rocznie, ≥2 ciężkich zakażeń inwazyjnych, ≥2 nieskutecznych antybiotykoterapii, brak przyrostu masy ciała, nawracające ropnie skóry lub narządów wewnętrznych, uporczywe pleśniawki lub grzybice), a wyniki podstawowych badań są prawidłowe, to samo wystąpienie w takim czasie 5 epizodów opryszczki nie stanowi jeszcze wystarczającej przesłanki do podejrzewania niedoboru odporności i nie wymaga specjalistycznej diagnostyki w tym kierunku. Wiele czynników, takich jak: działanie światła słonecznego lub promieniowanie ultrafioletowe (UV), zakażenia górnych dróg oddechowych, gorączka, przemęczenie, urazy, zabiegi stomatologiczne, miesiączka, stosowanie glikokortykosteroidów, operacje chirurgiczne i stres psychiczny sprzyjają nawrotom opryszczki. Częsta, nawrotowa opryszczka zdarza się więc osobom z prawidłową odpornością. Nawroty opryszczki mogą występować co kilka dni, a także w odstępie tygodni, miesięcy i lat. U zdrowych ludzi obserwuje się tendencję do coraz rzadszego i łagodniejszego występowania opryszczki wraz z upływem czasu. Dokładna epidemiologia choroby nie jest znana. Co do leczenia acyklowirem, możliwe są dwie opcje terapeutyczne: krótkoterminowe podawanie acyklowiru tuż po każdym epizodzie (15 mg/kg mc., maksymalnie 200 mg doustnie 4 razy dziennie przez 7 dni, leczenie należy rozpocząć przy pierwszych objawach – np. świądzie) oraz przewlekłe leczenie supresyjne. Acyklowir można zatem stosować w profilaktyce wtórnej. Zalecana dawka u dorosłych i dzieci >12. roku życia wynosi 400 mg dwa razy na dobę. Nie przeprowadzono badań obejmujących dzieci. Według uzgodnionego stanowiska u dzieci <12. roku życia dawka wynosi 30 mg/kg mc. na dobę (maks. 1000 mg/dobę) w 2–3 dawkach podzielonych. Okres stosowania leku jest długi, co najmniej 6–12 miesięcy; następnie można przerwać leczenie i ocenić jego skuteczność. Potwierdzono bezpieczeństwo stosowania leku do 6 lat. U pacjentów po 12. roku życia można również profilaktycznie stosować walacyklowir w dawce 500 mg raz na dobę.

W razie ekspozycji na promieniowanie UV zapobiegawczo można stosować kremy z filtrem UV na okolicę, w której występują zmiany.

Dzieci z opryszczką nie wymagają zwolnienia z zajęć szkolnych; wyjątek stanowi uprawianie sportów kontaktowych, np. zapasów czy judo.

Piśmiennictwo

1. Cunningham A., Griffiths P., Leone P. i wsp.: Current management and recommendations for access to antiviral therapy of herpes labialis. J. Clin. Virol., 2012; 53 (1): 6–11
2. Arduino P.G., Porter S.R.: Herpes Simplex Virus Type 1 infection: overview on relevant clinico-pathological features. J. Oral. Pathol. Med., 2008; 37: 107–121
3. St Pierre S.A., Bartlett B.L., Schlosser B.J.: Practical management measures for patients with recurrent herpes labialis. Skin Therapy Lett., 2009; 14: 1–3
4. Worrall G.: Herpes labialis. Clin. Evid. (online), 1704; 2009:ii
5. Woo S.B., Challacombe S.J.: Management of recurrent oral herpes simplex infections. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod., 2007; 103 (Suppl 1): S12, e1–18
6. Rahimi H., Mara T., Costella J. i wsp.: Effectiveness of antiviral agents for the prevention of recurrent herpes labialis: a systematic review and meta-analysis. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol., 2012; 113 (5): 618–627. doi: 10.1016/j.oooo.2011.10.010. Epub 2012 Apr 12 
7. Drugs.com www.drugs.com/dosage/acyclovir.html#Usual_Adult_Dose_for_Herpes_Simplex___Suppression