Czy u niemowląt karmionych wyłącznie piersią występuje nasilona kolka niemowlęca? Jak należy postępować?

Przyczyny nasilonej kolki są niejasne. Kolka niemowlęca występuje z tą samą częstością u dzieci karmionych naturalnie, sztucznie i w sposób mieszany (problem dotyczy ok. 20% niemowląt we wszystkich trzech grupach). U dzieci karmionych piersią przyczyną kolki może być zła technika karmienia lub zbyt szybki wypływ pokarmu, co sprawia, że dziecko połyka zbyt dużo powietrza. W takich przypadkach skuteczna jest właściwa porada laktacyjna. Dziecku w czasie kolki zalecamy częste, krótkie karmienia (jeśli matka ma dużo pokarmu, dziecku można zaproponować tę samą pierś, z której jadło wcześniej, aby uniknąć przekarmienia). Skuteczność takiego postępowania jak dotąd nie została oceniona w prawidłowo przeprowadzonych badaniach z randomizacją. Odstawienie od piersi dziecka cierpiącego na kolkę niemowlęcą i przejście na karmienie sztuczne z reguły nasila objawy kolki, o czym należy poinformować rodziców. Ponadto należy omówić z rodzicami istotę kolki niemowlęcej, zwracając szczególną uwagę na niejednoznaczne i złożone przyczyny tej dolegliwości, zebrać dokładny wywiad dotyczący występujących u dziecka objawów oraz przekazać wyczerpujące informacje na temat możliwych sposobów postępowania terapeutycznego. Czasem w celu uspokojenia rodziców i potwierdzenia, że nie przeoczono żadnej poważnej choroby, można zlecić wykonanie podstawowych badań dodatkowych. Najważniejsze, aby uspokoić rodziców, udzielić im wsparcia i zalecić stosowanie takiej metody, która ich zdaniem przynosi ulgę dziecku, a nie jest szkodliwa. Potwierdzono, że wykluczenie podstawowych alergenów z diety matki karmiącej może zmniejszyć nasilenie kolki jelitowej. Sposób wprowadzenia i czas stosowania takiej diety należy szczegółowo omówić z matką. (2013)

Piśmiennictwo

1. Lawrence R.A., Lawrence R.M.: Management of the mother-infant nursing couple. W: Breastfeeding. A guide for the medical profession. Mosby, 2005: 306–309
2. Hyman P.E., Milla P.J., Benninga M.A. i wsp.: Childhood functional gastrointestinal disorders: neonate/toddler. Gastroenterology, 2006; 130: 1519–1526 (p. Med. Prakt. Pediatr. 6/2006, s. 13–27 – przyp. red.)
3. Hill D., Roy N., Heine R.G. i wsp.: Effect of low-allergen maternal diet on colic among breastfed infants: a randomized, controlled trial. Pediatrics, 2005; 116: e709–e715 (p. Med. Prakt. Pediatr. 1/2007, s. 83–85 – przyp. red.)
4. Lucassen P.L., Assendelft W.J., van Geldrop W.J.: Elimination of cows’ milk protein from infant diet for the treatment of infantile colic (Protocol). Cochrane Database Syst. Rev., 2003; (4): CD004533

Przesłanką do badań nad stosowaniem ograniczeń w diecie matki karmiącej w celu łagodzenia objawów kolki niemowlęcej były obserwacje kliniczne oraz wyniki badań przeprowadzanych u dzieci karmionych sztucznie. W badaniach tych stwierdzono bowiem, że nasilenie kolki zmniejsza się po zmianie mleka modyfikowanego na hydrolizat o znacznym stopniu hydrolizy białek. Przegląd systematyczny dokonany przez Garrisona i Christakisa, opublikowany w lipcu 2000 roku w „Pediatrics”, pozwolił nam myśleć, że eliminacja niektórych produktów z diety matki może ograniczyć nasilenie kolki. Przeprowadzono kilka kolejnych niewielkich badań z randomizacją. Warto zwrócić uwagę na badanie opublikowane w „Pediatrics” w listopadzie 2005 roku. Uczestniczyło w nim 107 niemowląt (w wieku do 6. tż.) urodzonych w fizjologicznym terminie porodu. W badanej grupie stosowano dietę z wyłączeniem krowiego mleka i jego przetworów, jaj, orzeszków ziemnych i brazylijskich, pszenicy, soi oraz ryb. W grupie kontrolnej nie stosowano natomiast żadnych ograniczeń dietetycznych, a dodatkowo matkom zalecono codzienne spożywanie orzeszków ziemnych i pszenicy. Z badania wyłączono 17 par matka–dziecko, które nie stosowały się do zaleceń. Pierwsze wyniki nie wykazały istotnych statystycznie różnic. Tylko w podgrupie, która spełniała ostrzejsze kryteria rozpoznania kolki (płacz trwający co najmniej 3 h, co najmniej 3 razy w tygodniu, przez co najmniej 3 tygodnie), uzyskano różnicę istotną statystycznie. U 76% dzieci matek stosujących dietę oraz tylko u 41% dzieci matek bez diety czas trwania płaczu i niepokoju skrócił się co najmniej o 25%. Słabością tego badania jest m.in. brak podwójnie ślepej próby, krótki czas stosowania diety eliminacyjnej (7 dni), krótki czas obserwacji (2 razy po 48 h) oraz brak próby prowokacji. Dowody są więc wciąż słabe. Zmiana diety może nie mieć większego wpływu na poprawę sytuacji. Zgodnie z zaleceniami NASPGHAN i ESPGHAN, w przypadku wystąpienia kolki, innych objawów sugerujących alergię na BMK oraz wywiadu alergicznego, matce dziecka należy zalecić stosowanie przez 2–4 tygodnie diety bez nabiału i jaj, pamiętając o suplementacji wapnia. W przypadku braku poprawy należy wrócić do normalnego odżywiania. Ze względu na brak udokumentowanych korzyści, które przewyższałyby straty w postaci gorszego odżywienia matki i możliwego osłabienia laktacji, aktualnie unika się stosowania diet u zdrowych, karmiących kobiet. (MN-G) (maj 2014)  

Piśmiennictwo

1. Garrison M.M., Christakis D.A.: A systematic review of treatments for infant colic. Pediatrics, 2000; 106: 184–190
2. Barclay L, Murata P.: Excluding allergenic foods from maternal diet may reduce colic in neonates. Pediatrics, 2005; 116: e709–e715
3. American Academy of Pediatrics, Section on Breastfeeding: Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics, 2012; 129 (3): 827–841 (https://adst.mp.pl/s/dziecko/aap.pdf)